Τους τελευταίους μήνες, πολλοί δυτικοί διπλωμάτες εμφανίζονται χαλαρωμένοι σε σχέση με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Ο λόγος δεν είναι ότι ξαφνικά έπαψαν να ανησυχούν με την προοπτική μιας ιρανικής πυρηνικής βόμβας. Αλλά ότι, όπως το θέτει ένας διπλωμάτης, «τον τελευταίο καιρό καταφέρνουμε να διαλύουμε αυτά που κάνουν».
Ένα παράδειγμα αυτής της τακτικής είναι προφανώς οι πληροφορίες ότι ένας ιός επιτέθηκε σε βιομηχανικά συστήματα του Ιράν. Η κυβέρνηση της Τεχεράνης παραπονείται ότι έπεσε θύμα «κυβερνοπολέμου» με τη μορφή του ιού Stuxnet που «μόλυνε» περισσότερους από 30.000 υπολογιστές σε όλη τη χώρα.
Οι επιπτώσεις αυτής της επίθεσης στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν παραμένουν άγνωστες. Οι ειδικοί όμως είναι βέβαιοι ότι κάτι τόσο πολύπλοκο σαν τον Stuxnet δεν μπορεί παρά να σχεδιάστηκε από ένα κράτος. Οι πρώτες εκτιμήσεις έκαναν λόγο για το Ισραήλ. Υπάρχουν όμως πολλές υπηρεσίες αντικατασκοπείας που έχουν τις ικανότητες και τα κίνητρα για να κάνουν τη ζωή δύσκολη στους πυρηνικούς επιστήμονες του Ιράν. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, μόλις φέτος δημιούργησαν μια «Κυβερνοδιοίκηση» με σκοπό την προστασία των δικτύων τους και τον σχεδιασμό επιθέσεων.
Για τα σύγχρονα δυτικά κράτη, ο κυβερνοπόλεμος αποτελεί ταυτοχρόνως μιας τεράστια ευκαιρία και μια τεράστια απειλή. Οι επιθέσεις με συγκεκριμένους στόχους, όπως αυτή που σημειώθηκε εναντίον του Ιράν, μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα στις βιομηχανικές και στρατιωτικές ικανότητες του εχθρού. Οι δυτικοί αξιωματούχοι ανησυχούν όμως ότι ευάλωτες είναι και οι δικές τους κοινωνίες.
Μέχρι την επίθεση εναντίον του Ιράν με τον Stuxnet, το πιο γνωστό επεισόδιο κυβερνοπολέμου ήταν η επίθεση εναντίον της Εσθονίας το 2007. Εν μέσω μιας αντιπαράθεσης με τη Ρωσία, οι Εσθονοί διαπίστωσαν ξαφνικά ότι η πρόσβαση στο Internet παρουσίαζε σοβαρά προβλήματα. Αλλά και το 2003, το Πεντάγωνο κατέγραψε μια σειρά επιθέσεων εναντίον αμερικανικών κυβερνητικών ιστοσελίδων και τις απέδωσε στην Κίνα.
Τα επεισόδια της Εσθονίας, της Κίνας και του Ιράν είναι ήπια σε σχέση μ’αυτά που προβλέπουν μερικοί δυτικοί αναλυτές. Ο Ρίτσαρντ Κλαρκ, που διηύθυνε κάποτε τις αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις στον Λευκό Οίκο και έγινε γνωστός από τις προειδοποιήσεις που είχε απευθύνει για την αλ-Κάιντα πριν από τις 11/9, δεν αποκλείει μια συντονισμένη επίθεση που μέσα σε 15 λεπτά θα έχει προκαλέσει διακοπή στο ηλεκτρικό δίκτυο της ανατολικής ακτής, θα έχει πλήξει τα e-mails και τα συστήματα εναέριας κυκλοφορίας, θα έχει προκαλέσει σιδηροδρομικά ατυχήματα και θα έχει κλείσει τράπεζες και συστήματα ηλεκτρονικής πληρωμής.
Απέναντι σε απειλές σαν κι αυτή, στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες επισημαίνουν την ανάγκη να συναφθούν νέες διεθνείς συμφωνίες για τον έλεγχο του κυβερνοχώρου. Και συγκρίνουν την περίοδο αυτή με τα πρώτα χρόνια μετά την ανάκάλυψη των πυρηνικών όπλων, όταν δεν υπήρχαν ακόμη οι συμφωνίες για τον έλεγχο των εξοπλισμών.
Η σύγκριση αυτή, όμως, αφήνει μερικά κενά. Τα πυρηνικά όπλα εξακολουθούν να αποτελούν «προνόμιο» μερικών κρατών και δεν έχουν χρησιμοποιηθεί από το 1945. Κυβερνοπόλεμο, αντίθετα, μπορεί να κηρύξει ο καθένας. Τα όπλα μπορεί να αγοραστούν στο δρόμο και το αρχηγείο να στηθεί σε ένα υπνοδωμάτιο. Οι Βρετανοί - και οι Αμερικανοί - θυμούνται πολύ καλά τον Γκάρι ΜακΚίνον, που εισέβαλε στους υπολογιστές του Πενταγώνου ενώ πραγματοποιούσε έρευνα για τα UFO. Ο Νάιτζελ Ινκστερ, από το Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Σπουδών, υπενθύμισε πρόσφατα και μια άλλη περίπτωση: έναν άνδρα που εμφανιζόταν ως Irhabi-007 και ανέβαζε στο Διαδίκτυο βίντεο της αλ-Κάιντα και οδηγίες προς τρομοκράτες. Όταν η αστυνομία εισέβαλε στο διαμέρισμά του, στο δυτικό Λονδίνο, βρήκε έναν 22χρονο φοιτητή που είχε δημιουργήσει τη ιστοσελίδα Youbombit.
Ένα παράδειγμα αυτής της τακτικής είναι προφανώς οι πληροφορίες ότι ένας ιός επιτέθηκε σε βιομηχανικά συστήματα του Ιράν. Η κυβέρνηση της Τεχεράνης παραπονείται ότι έπεσε θύμα «κυβερνοπολέμου» με τη μορφή του ιού Stuxnet που «μόλυνε» περισσότερους από 30.000 υπολογιστές σε όλη τη χώρα.
Οι επιπτώσεις αυτής της επίθεσης στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν παραμένουν άγνωστες. Οι ειδικοί όμως είναι βέβαιοι ότι κάτι τόσο πολύπλοκο σαν τον Stuxnet δεν μπορεί παρά να σχεδιάστηκε από ένα κράτος. Οι πρώτες εκτιμήσεις έκαναν λόγο για το Ισραήλ. Υπάρχουν όμως πολλές υπηρεσίες αντικατασκοπείας που έχουν τις ικανότητες και τα κίνητρα για να κάνουν τη ζωή δύσκολη στους πυρηνικούς επιστήμονες του Ιράν. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, μόλις φέτος δημιούργησαν μια «Κυβερνοδιοίκηση» με σκοπό την προστασία των δικτύων τους και τον σχεδιασμό επιθέσεων.
Για τα σύγχρονα δυτικά κράτη, ο κυβερνοπόλεμος αποτελεί ταυτοχρόνως μιας τεράστια ευκαιρία και μια τεράστια απειλή. Οι επιθέσεις με συγκεκριμένους στόχους, όπως αυτή που σημειώθηκε εναντίον του Ιράν, μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα στις βιομηχανικές και στρατιωτικές ικανότητες του εχθρού. Οι δυτικοί αξιωματούχοι ανησυχούν όμως ότι ευάλωτες είναι και οι δικές τους κοινωνίες.
Μέχρι την επίθεση εναντίον του Ιράν με τον Stuxnet, το πιο γνωστό επεισόδιο κυβερνοπολέμου ήταν η επίθεση εναντίον της Εσθονίας το 2007. Εν μέσω μιας αντιπαράθεσης με τη Ρωσία, οι Εσθονοί διαπίστωσαν ξαφνικά ότι η πρόσβαση στο Internet παρουσίαζε σοβαρά προβλήματα. Αλλά και το 2003, το Πεντάγωνο κατέγραψε μια σειρά επιθέσεων εναντίον αμερικανικών κυβερνητικών ιστοσελίδων και τις απέδωσε στην Κίνα.
Τα επεισόδια της Εσθονίας, της Κίνας και του Ιράν είναι ήπια σε σχέση μ’αυτά που προβλέπουν μερικοί δυτικοί αναλυτές. Ο Ρίτσαρντ Κλαρκ, που διηύθυνε κάποτε τις αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις στον Λευκό Οίκο και έγινε γνωστός από τις προειδοποιήσεις που είχε απευθύνει για την αλ-Κάιντα πριν από τις 11/9, δεν αποκλείει μια συντονισμένη επίθεση που μέσα σε 15 λεπτά θα έχει προκαλέσει διακοπή στο ηλεκτρικό δίκτυο της ανατολικής ακτής, θα έχει πλήξει τα e-mails και τα συστήματα εναέριας κυκλοφορίας, θα έχει προκαλέσει σιδηροδρομικά ατυχήματα και θα έχει κλείσει τράπεζες και συστήματα ηλεκτρονικής πληρωμής.
Απέναντι σε απειλές σαν κι αυτή, στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες επισημαίνουν την ανάγκη να συναφθούν νέες διεθνείς συμφωνίες για τον έλεγχο του κυβερνοχώρου. Και συγκρίνουν την περίοδο αυτή με τα πρώτα χρόνια μετά την ανάκάλυψη των πυρηνικών όπλων, όταν δεν υπήρχαν ακόμη οι συμφωνίες για τον έλεγχο των εξοπλισμών.
Η σύγκριση αυτή, όμως, αφήνει μερικά κενά. Τα πυρηνικά όπλα εξακολουθούν να αποτελούν «προνόμιο» μερικών κρατών και δεν έχουν χρησιμοποιηθεί από το 1945. Κυβερνοπόλεμο, αντίθετα, μπορεί να κηρύξει ο καθένας. Τα όπλα μπορεί να αγοραστούν στο δρόμο και το αρχηγείο να στηθεί σε ένα υπνοδωμάτιο. Οι Βρετανοί - και οι Αμερικανοί - θυμούνται πολύ καλά τον Γκάρι ΜακΚίνον, που εισέβαλε στους υπολογιστές του Πενταγώνου ενώ πραγματοποιούσε έρευνα για τα UFO. Ο Νάιτζελ Ινκστερ, από το Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Σπουδών, υπενθύμισε πρόσφατα και μια άλλη περίπτωση: έναν άνδρα που εμφανιζόταν ως Irhabi-007 και ανέβαζε στο Διαδίκτυο βίντεο της αλ-Κάιντα και οδηγίες προς τρομοκράτες. Όταν η αστυνομία εισέβαλε στο διαμέρισμά του, στο δυτικό Λονδίνο, βρήκε έναν 22χρονο φοιτητή που είχε δημιουργήσει τη ιστοσελίδα Youbombit.