15,9% επί των συνολικών χορηγήσεων έναντι 10,5% στο τέλος του 2010 και μόλις 5,8% το 2008, ενώ καταγράφεται επιδείνωση για τους πρώτους μήνες του 2012, όπου και εκτιμάται ότι κοντά στα 40 δισεκατομμύρια ευρώ έχουν «χτυπήσει κόκκινο». Οι τραπεζίτες περιμένουν κορύφωση των καθυστερήσεων αλλά και των απλήρωτων δανείων τα επόμενα τρία χρόνια, ενώ θεωρούν το πρώτο εξάμηνο του έτους ως την πιο κρίσιμη περίοδο όσον αφορά τη σφυγμομέτρηση της αντοχής της κοινωνίας από τα δημοσιονομικά μέτρα, την αύξηση της ανεργίας και την περικοπή των μισθών.
Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιώργος Προβόπουλος.
Οι χειρότεροι φόβοι τους έχουν να κάνουν με διπλασιασμό των επισφαλειών το επόμενο διάστημα, εξέλιξη που μεταφράζεται σε 60 δισ. ευρώ «κόκκινων δανείων». Ιδιαίτερος προβληματισμός υπάρχει για τα δάνεια προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, όπου οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για ζημίες που μπορεί να αγγίξουν και τα 10 δισ. ευρώ στην τριετία. Αναδιαρθρώσεις Πλέον, οι τράπεζες προχωρούν σε μαζικές αναδιαρθρώσεις δανείων, ενώ εφαρμόζουν ιδιαίτερα αυστηρά πιστοληπτικά κριτήρια για τη χορήγηση νέων, αποκλείοντας από τη χρηματοδότηση την πλειονότητα των δανειοληπτών, ενώ ακόμα και όταν δανείζουν, το κάνουν με φειδώ και για πολύ μικρότερα ποσά από τα αιτούμενα. Η συνεχιζόμενη μείωση του ρυθμού χορήγησης είχε ως αποτέλεσμα στο τέλος του 2011 τα επιχειρηματικά δάνεια να είναι 120 δισ. ευρώ, τα στεγαστικά 78 δισ. και τα καταναλωτικά 32,9 δισ. Ωστόσο, όπως επισήμανε ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας κ. Γιώργος Προβόπουλος, η βελτίωση των χρηματοδοτικών δυνατοτήτων είναι εφικτή: Πρώτον, με την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης, η οποία θα μπορούσε να επαναφέρει στις τραπεζικές καταθέσεις αποθησαυρισμένα τραπεζογραμμάτια 10-15 δισ. ευρώ και να ενθαρρύνει τον επαναπατρισμό κεφαλαίων. Δεύτερον, με την προσέλκυση χρηματοδοτικών πόρων από πηγές πέραν του τραπεζικού συστήματος, όπως ιδιωτικοποιήσεις και ΕΣΠΑ. Οι ιδιωτικοποιήσεις, θα μπορούσνα να αποφέρουν 19 δισ. έως το 2015, κυρίως με εισροή κεφαλαίων, ενώ θα οδηγήσουν σε πολύ μεγαλύτερες εισροές, αν συνυπολογιστούν οι επενδύσεις που θα απαιτηθούν για την αξιοποίηση των αποκτώμενων περιουσιακών στοιχείων. Επιπλέον, η χρηματοδότηση των επιχειρήσεων μπορεί να ενισχυθεί με περίπου 15 δισ., εφόσον βελτιωθεί η απορρόφηση των κονδυλίων του ΕΣΠΑ. Οι τράπεζες Με ρυθμίσεις τρέχουν… να σώσουν ό,τι σώζεται Καθημερινά αυξάνονται όσοι συνειδητά δεν καταβάλλουν δόσεις δανείων εξαιτίας του κλίματος αβεβαιότητας που κυριαρχεί για το αν η χώρα θα μείνει ή όχι στο ευρώ, αλλά και εξαιτίας της αβεβαιότητας στα εργασιακά, είτε αυτό εκφράζεται με απολύσεις είτε με μειώσεις μισθών. Μάλιστα, παρατηρούνται σημαντικές καθυστερήσεις και στις πληρωμές των δημοσίων υπαλλήλων, των πιο συνεπών μέχρι πρόσφατα δανειοληπτών. Επίσης πολλές επιχειρήσεις οι οποίες αντιμετωπίζουν τεράστια προβλήματα ρευστότητας «ρίχνουν πίσω» την εξυπηρέτηση δανείων ή δηλώνουν αδυναμία πληρωμών, ζητώντας συνεχώς νέες ρυθμίσεις. Η εκτίναξη των επισφαλών δανείων αποδίδεται από τραπεζικά στελέχη σε τρεις βασικούς λόγους που έχουν να κάνουν με την επιδείνωση της ύφεσης που πλήττει τις μικρομεσαίες, κυρίως, επιχειρήσεις, με την περικοπή των μισθών και των συντάξεων και την αύξηση του αριθμού όσων συνειδητά καθυστερούν δόσεις εξαιτίας της αβεβαιότητας ως προς την πορεία της χώρας. Στο «κόκκινο» βρέθηκε και η μέχρι πρόσφατα σίγουρη κατηγορία δανειοληπτών, οι δημόσιοι υπάλληλοι που μέχρι πρόσφατα πλήρωναν -στη συντριπτική τους πλειοψηφία- κανονικά τα δάνειά τους. Το τελευταίο διάστημα, παρατηρούνται σημαντικές καθυστερήσεις, ως αποτέλεσμα της μείωσης στους μισθούς τους αλλά και της αύξησης των φόρων και άλλων «χαρατσιών». Οπως εκτιμούν οι τραπεζίτες, οι ρυθμίσεις δανείων που διενεργούνται θα αντιμετωπίσουν το μεγαλύτερο μέρος των περιπτώσεων τις επισφάλειες αυτού του είδους. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη και μεγάλες επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν τεράστια προβλήματα ρευστότητας, ενώ οι ξένοι προμηθευτές έχουν κόψει κάθε πίστωση, ζητώντας ακόμα και προκαταβολή σημαντικών ποσών για αγορές προϊόντων. Επιπλέον, προϊόντα ασφάλισης πιστώσεων δεν διατίθενται, ενώ οι χρόνοι εξόφλησης στο οργανωμένο λιανεμπόριο τείνουν να ξεπεράσουν και τους έξι μήνες. Εισοδήματα Νέα μείωση 9,5% – 10,3% Επιδείνωση των κοινωνικών δεικτών με νέες δραστικότερες μειώσεις μισθών, αύξηση της ανεργίας και τη μάστιγα της φτώχειας να πλήττει τα νεότερα ζευγάρια προβλέπει η ετήσια έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος. Ειδικότερα στο πεδίο των εισοδημάτων αναμένεται φέτος μείωση κατά 9,5% έως 10,3% των μέσων προ φορολογίας πραγματικών αποδοχών των μισθωτών στο σύνολο της οικονομίας και περαιτέρω πτώση κατά 7% το 2013 λόγω της λήξης πολλών συλλογικών συμβάσεων. Μεγαλύτερες συγκριτικά με τον μέσο όρο θα είναι οι μειώσεις αποδοχών στον επιχειρηματικό τομέα, καθώς θα ξεπεράσουν το 11% φέτος και θα κυμανθούν στο 9% το 2013. Ανεργία Η ανεργία θα συνεχίζει να αυξάνεται και στην καλύτερη των περιπτώσεων θα φτάσει φέτος το 19% έναντι 17,7%, με τους μακροχρόνιους ανέργους να σπάνε κάθε ρεκόρ ξεπερνώντας το 51% των ανέργων. Την ίδια ώρα εντείνεται η οικονομική ασφυξία, με αποτέλεσμα ένας στους τέσσερις Ελληνες να διαβιοί στα όρια της φτώχειας ή και κάτω από αυτά, έχοντας ετήσιο εισόδημα έως 7.178 ευρώ ή 598 ευρώ τον μήνα. Τα στοιχεία δείχνουν ότι η στέρηση βασικών αγαθών και υπηρεσιών (δυσκολία ικανοποίησης βασικών αναγκών, ανεπαρκείς συνθήκες στέγασης, αδυναμία πληρωμής δόσεων και λογαριασμών κ.ά.) δεν αφορά μόνο τον φτωχό πληθυσμό, αλλά και σημαντικό μέρος του μη φτωχού πληθυσμού. Εξορθολογισμός η μόνη λύση για ανάκαμψη της κτηματαγοράς Οι φόροι «πνίγουν» τα ακίνητα Συγχώνευση των φόρων στα ακίνητα σε δύο, ένα για την κατοχή και έναν για τις μεταβιβάσεις, και αναπροσαρμογή των αντικειμενικών τιμών στα πραγματικά δεδομένα της αγοράς, με ταυτόχρονη μείωση των φόρων μεταβίβασης προτείνει η Τράπεζα της Ελλάδος, θεωρώντας ότι η σημαντική διόγκωση της φορολογικής επιβάρυνσης έχει επιτείνει την ύφεση στην κτηματαγορά. Για την αναπροσαρμογή των αντικειμενικών η κεντρική τράπεζα επισημαίνει ότι θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να συνδυαστεί με εξορθολογισμό της φορολογίας των ακινήτων, στην κατεύθυνση τόσο της μείωσης της φορολογίας των μεταβιβάσεων όσο και της κατάργησης επιμέρους επιβαρύνσεων και της θέσπισης ή της διατήρησης ενός πολύ μικρού αριθμού ενιαίων φόρων που θα αντικαταστήσουν το πλήθος των υπαρχόντων (π.χ. ενιαίος φόρος επί των συναλλαγών και ανάλογος ενιαίος φόρος επί της ιδιοκτησίας ακινήτων).