Κανένας δεν θέλει να είναι η «κοπριά της ιστορίας» έλεγε ο Γκράμσι. Πολύ πιθανόν όμως το Πασόκ, ή μάλλον τα απομεινάρια του, να κάνουν αυτή τη δουλειά στο νέο πολιτικό τοπίο που θα διαμορφωθεί .Μετά από τέσσερις δεκαετίες κυριαρχίας στην πολιτική (και όχι μόνο) ζωή της χώρας, το Πασόκ αποσυντίθεται μπροστά στα μάτια μας και το μόνο που θα του μείνει ίσως, είναι να λιπάνει το χωράφι που θα οργώνουν άλλοι σε λίγο καιρό.
Ο Ευάγγελος Βενιζέλος, που ήταν... εξαρχής φαβορί για την προεδρία του ΠΑΣΟΚ, καθώς εκδότες, τραπεζίτες και ο Γ.Παπανδρέου είχαν εκφράσει την προτίμησή τους, δεν θα καταφέρει να συγκρατήσει το «όλον ΠΑΣΟΚ» όπως ονειρευόταν. Επιπλέον ο προσδιορισμός «σοσιαλιστικό κίνημα», με τον Ευ.Βενιζέλο επικεφαλής του ΠΑΣΟΚ, θα μοιάζει περισσότερο ειρωνικός από ποτέ. Ήδη από καιρό, πέρα από ελάχιστους σοσιαλιστές που είχαν ξεμείνει εντός του, (στα όρια του δείγματος) τίποτα στο ΠΑΣΟΚ δεν θυμίζει την ιδεολογική καταγωγή του.
Το ΠΑΣΟΚ έχει ήδη διασπαστεί. Κάποιοι έχουν φύγει προς τη Δημοκρατική Αριστερά μπολιάζοντας την, άλλοι προς τον ΣΥΡΙΖΑ, οι διαγραφέντες Χ.Καστανίδης και Λ.Κατσέλη φτιάχνουν το κόμμα τους και οι εκσυγχρονιστές αναζητούν την κατάλληλη στιγμή για τη δημιουργία ενός «σοσιαλδημοκρατικού, φιλοευρωπαϊκού» κόμματος. Ωστόσο, είναι ακόμα νωρίς για να έχουμε την εικόνα του νέου πολιτικού τοπίου που θα σχηματιστεί. Προς το παρόν ζούμε την κατεδάφιση του παλιού που μόλις ξεκίνησε, ενώ το νέο σκηνικό θα αρχίσει να διαμορφώνεται. μετά τις εκλογές.
Ποιο είναι σήμερα το ΠΑΣΟΚ και που πάει
«Τι ζωοπανήγυρη είναι αυτή!» αναφώνησε πριν από μέρες στην προτελευταία συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου στο Κάραβελ, ένας από τους εναπομείναντες σοσιαλιστές όταν αντίκρυσε το «σώμα» που είχε ξεχυθεί στο καφέ του ξενοδοχείου και αναλίσκονταν σε ρηχές και απολίτικες συζητήσεις και κουτσομπολιά. «Τι κάνουμε εδώ με αυτούς;» αναρωτήθηκε, διαπιστώνοντας για άλλη μια φορά την πολιτική μοναξιά του αλλά και την αλλοτρίωση των στελεχών του ΠΑΣΟΚ.
Η περίπτωσή του ανήκε σε μια πολύ μικρή μειοψηφία, που παρέμενε εγκλωβισμένη στο ΠΑΣΟΚ, μόνο και μόνο γιατί όσοι την αποτελούσαν αισθάνονταν σοσιαλιστές και θεωρούσαν ότι οι…άλλοι βρίσκονταν σε λάθος κόμμα. Το στίγμα του ΠΑΣΟΚ όμως, το καθορίζουν οι «άλλοι» και τώρα ακόμα και για αυτούς δεν υπάρχει κανένας λόγος να παραμένουν. Ήδη από εχθές οι παραιτήσεις πέφτουν βροχή.
Ο Γ. Παπανδρέου ενδιαφέρεται για την δικαίωση της (νεοφιλελεύθερης) πολιτικής του και αυτό φαίνεται να του το εξασφαλίζει ο Ευ. Βενιζέλος. «Η καλύτερη δικαίωση της πολιτικής του είναι η συνέχισή της από το ΠΑΣΟΚ» σχολιάζει ιστορικό στέλεχος του, που στέκεται κριτικά απέναντι και στους δύο. «Οι διαγραφές των –όψιμα- αντιμνημονιακών αποτέλεσαν προοίμιο της συμμαχίας που μαγειρεύεται στην περίπτωση υλοποίησης του μετεκλογικού σεναρίου για συγκυβέρνηση Ν.Δ-ΠΑΣΟΚ».Χαρακτηριστικό του κλίματος που επικρατούσε τελευταία στο ΠΑΣΟΚ είναι ότι πολλοί βουλευτές υποστήριξαν με πάθος τις διαγραφές των «συντρόφων» τους, ενώ κάποιοι, όπως ο Χρ. Πρωτόπαππας δήλωσαν ότι δεν μπορούν πλέον να πορεύονται μαζί όσοι ψήφισαν και όσοι δεν ψήφισαν το νομοσχέδιο για τη νέα δανειακή σύμβαση και το PSI.. Η ερμηνεία που δίνουν κάποιοι από τους διαγραφέντες για την συμπεριφορά αυτή είναι ότι «δίνουν εξετάσεις φιλομνημονιακής πολιτικής, προκειμένου να συμμετάσχουν στην επόμενη κυβέρνηση». «Η νομενκλατούρα του ΠΑΣΟΚ» λέει ένας από αυτούς, «θεωρεί ότι δεν έχει μέλλον εάν δεν στηρίξει αυτή την πολιτική».
Μεταξύ των διαγραφέντων, ωστόσο, δεν υπάρχει ομοιογένεια, πλην της ομάδας Καστανίδη, αλλά τόσο εκείνος όσο και η Λούκα Κατσέλη ετοίμαζαν εδώ και καιρό τη δημιουργία νέου πολιτικού σχηματισμού, όχι χωρίς το φόβο ότι θα έχουν την τύχη του Δ. Τσοβόλα. Πολλοί επισημαίνουν ότι παρά την όψιμη αντιμνημονιακή στροφή της Λούκας Κατσέλη, ήταν από τους πρώτους που ζήτησε να απευθυνθεί η Ελλάδα στο ΔΝΤ και μιλούν για «θεατρική παράσταση», θυμίζοντας την οικογένεια των εξαιρετικών ηθοποιών από τους οποίους προέρχεται. Κάποιοι άλλοι προβλέπουν ότι οποιοδήποτε κόμμα και να έφτιαχνε, δεν θα είχε καλύτερη τύχη από το κόμμα που έφτιαξε κάποτε φεύγοντας από το Πασόκ ο σύζυγός της, Γεράσιμος Αρσένης.
«Όλοι οι φιλόδοξοι μικροφύλαρχοι θέλουν να φτιάξουν το δικό τους μαγαζί» αναφέρει το ιστορικό στέλεχος. «Όλα τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου όμως ψήφιζαν, υλοποιούσαν το μνημόνιο και σηκώνονταν όρθιοι για να χειροκροτήσουν τον Γ.Παπανδρέου όταν μας «έσωζε»». «Η πτέρυγα ενάντια στο μνημόνιο δυνάμωσε τελευταία και κάποιοι ήθελαν να την τσακίσουν. Ωστόσο δεν θα υποχωρήσουμε» δήλωνε μέχρι πρότινος ο Στέφανος Τζουμάκας που είδε το «σώγαμπρο» Βενιζέλο να του απαγορεύει να βάλει υποψηφιότητα για την προεδρία του ΠΑΣΟΚ, κι ας είναι ιστορικό στέλεχος (το 2007 με υποψηφίους τους Γ.Παπανδρέου, Β.Βενιζέλο και Κ.Σκανδαλίδη δεν ζητήθηκαν υπογραφές με το σκεπτικό ότι «πρόκειται για ιστορικά στελέχη»).
Οι εκσυγχρονιστές του ΠΑΣΟΚ είναι αρκετά αμήχανοι και εκνευρισμένοι, καθώς καμία κίνηση δεν τους έχει βγει μέχρι τώρα. Ο «κοινωνικός σύνδεσμος» του Γ. Φλωρίδη δεν περπάτησε, η τρόικα των εκσυγχρονιστών (Λοβέρδος, Διαμαντοπούλου, Ραγκούσης) διαλύθηκε και ο Κ.Σημίτης προς το παρόν ενθαρρύνει τους δικούς του να ενισχύσουν τη Δημοκρατική Αριστερά του Φώτη Κουβέλη. Ο ίδιος ο Κ. Σημίτης στην τελευταία ομιλία του στο Βερολίνο είπε ότι το Πασόκ έχει τελειώσει και σύντομα τη θέση του πάρει κάποιο νέο κόμμα. Ο ίδιος και αρκετοί συνομιλητές του δεν έχουν κρύψει την επιθυμία τους για τη δημιουργία ενός σοσιαλδημοκρατικού κόμματος, που «θα προστατεύσει την πολιτική κληρονομιά του».