Η συνθήκη της Λωζάνης, το 1923, κατάφερε να ερημώσει τον Πόντο και το μοναστήρι του. Σήμερα, μετά από 87 χρόνια, χιλιάδες πιστοί σπεύδουν στην Τραπεζούντα για να ζωντανέψουν την Παναγία Σουμελά. Πάνω από 5.000 πιστοί θα παρακολουθήσουν τη λειτουργία που θα τελέσει ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος. Μέσα στο μοναστήρι, πάντως, θα επιτραπεί η είσοδος μόνο σε 500 διαπιστευμένους ταξιδιώτες.Την πεποίθησή του ότι ο μωαμεθανικός πληθυσμός της Τουρκίας δείχνει τον ίδιο σεβασμό με τους ορθοδόξους χριστιανούς προς την εορτή της Παναγίας, διατυπώνει ο Οικουμενικός Πατριάρχης σε συνέντευξή του στην εφημερίδα "Σαμπάχ". "Στη μονή Σουμελά έδειξαν σεβασμό οι σουλτάνοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, συνεχίζοντας το σεβασμό που έδειξαν στο μοναστήρι οι προηγούμενοι χριστιανοί αυτοκράτορες", ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Βαρθολομαίος στη μεγάλης κυκλοφορίας τουρκική εφημερίδα.«Πηγαίνω στην Τραπεζούντα ως κήρυκας ειρήνης» δήλωσε.
Tα μέτρα ασφαλείας της τουρκικής αστυνομίας αναμένεται να είναι δρακόντεια καθώς υπάρχουν φόβοι για πρόκληση επεισοδίων. Η άδεια για την πραγματοποίηση Θείας Λειτουργίας στο μοναστήρι δόθηκε τον περασμένο Ιούνιο από την Άγκυρα, σε μια προσπάθεια της γείτονος να δείξει το ευρωπαϊκό της πρόσωπο.
Η άφιξη του Πατριάρχη
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης έφθασε στις 19:30 ώρα ελλάδας στην Τραπεζούντα, αεροπορικώς απο την Κωνσταντινούπολη. Μιλώντας στους δημοσιογράφους, οι οποίοι τον ανέμεναν στο αεροδρόμιο, ο κ. Βαρθολομαίος, δήλωσε: «Είναι ένα ιστορικό γεγονός για όλους μας, προσωπικό για εμένα που έρχομαι από την Μητέρα Εκκλησία για να ξαναζωντανέψω τις μνήμες των προγόνων μας, να τελέσω την Θεία Λειτουργία, στο ιστορικό Μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά. Να συνδέσω το σήμερα με το χθες, να δοξολογήσουμε όλοι μαζί τον Θεό για την μεγάλη αυτή ευλογία, την οποία επεφύλαξε στη δική μας τη γενιά. Και να ευχαριστήσουμε επίσης την Παναγία, την Θεοτόκο Μαρία, η οποία θα μας υποδεχθεί στο ιστορικό Μοναστήρι της και επικαλούμαι αυτή την στιγμή την χάρη της και την προστασίαν της για όλο τον Γένος μας, για όλο τον κόσμο, για την χώρα αυτή στην οποία εδρεύει το Οικουμενικό μας Πατριαρχείο και επαναλαμβάνω, για όλο τον κόσμο. Είμαι πολύ συγκινημένος, πολύ χαρούμενος όπως ασφαλώς και όλοι εσείς που ήρθατε από την Ελλάδα, από την Ρωσία, οι Ορθόδοξοι αδελφοί μας που έχουμε τόση ευλάβεια και σεβασμό στην μορφή της Υπεραγίας Θεοτόκου. Αύριο θα ζήσουμε μια ιστορική ημέρα και θα μεταφέρουμε στα σπίτια μας ο καθένας, εγώ στο Πατριαρχείο μας και σε όλο τον Ορθόδοξο κόσμο την χάρη αυτού του θεομητορικού προσκυνήματος της Παναγίας Σουμελά".
Ο Παναγιώτατος αναφέρθηκε στα φιλόξενα αισθήματα των κατοίκων της Μαύρης Θάλασσας και εξέφρασε τη βεβαιότητα ότι όλα θα εξελιχθούν ομαλά.
Μετά την άφιξη του ο κ. Βαρθολομαίος παρακάθησε σε ιφτάρ (δείπνο για τη λήξη της ημερήσιας νηστείας τού μήνα του ραμαζανιού), το οποίο παρέθεσαν ο μουφτής της Τραπεζούντας και ο Νομάρχης. Η λειτουργία θα αρχίσει στις 10 το πρωί και θα ολοκληρωθεί στις 12 το μεσημέρι. Με τον Πατριάρχη θα συνλειτουργήσουν ο Μητροπολίτης Δράμας κ.Παύλος και ο εκπρόσωπος του Πατριάρχου Μόσχας Επίσκοπος Τύχων.
Κατά την αφιξη του στη μονή ο Οικουμενικος Πατριάρχης θα προσκυνήσει την εικόνα της Παναγίας και θα κατευθυνθεί στο ιερό βήμα για να προετοιμαστεί για τη θεία λειτουργία. Η λειτουργία θα τελεσθεί στον αύλειο χώρο της μονής, γιατί ο ναός είναι μικρός. Σε διαφορα σημεία πέριξ της μονής θα υπάρχουν γιγαντο-οθόνες για να μπορέσουν οι προσκυνητές να παρακολουθήσουν την Θεία Λειτουργία. Στο τέλος της λειτουργίας ο Οικουμενικός Πατριάρχης θα μιλήσει προς τους πιστούς τονίζοντας μεταξύ άλλων οτι η λειτουργία στη μονή Παναγία Σουμελά είναι "ενα κορυφαίο θρησκευτικό και ιστορικό γεγονός". Επίσης θα εκφράσει την ευχή η Παναγία η Σουμελιώτισσα να είναι "εγγυήτρια καλύτερων ημερών για τους λαούς της Ελλάδος και της Τουρκίας".
Στη Θεία Θειτουργία θα ψάλει χορός ιεροψαλτών του Οικουμενικού Πατριαρχείου, υπό την διευθυνση του άρχοντα πρωτοψάλτη Λεωνίδα Αστέρη.