Του Δημήρη ΚαζάκηΗ κατάσταση στην ευρωζώνη συνεχίζει να επιδεινώνεται ραγδαία. Μέρα με τη μέρα αποκαλύπτεται ακόμη και στους πιο εθελοτυφλούντες ότι το πρόβλημα δεν είναι δημοσιονομικό, δηλαδή δεν είναι πρόβλημα κρατικών ελλειμμάτων. Είναι πρώτα και κύρια πρόβλημα τραπεζών και ιδιοσυστασίας του ευρώ. Οι εργαζόμενοι, οι οικονομίες και τα κράτη της ευρωζώνης υποβάλλονται σε μια σκληρή, κοινωνικά ανάλγητη και παντελώς αδιέξοδη λιτότητα προκειμένου να στηριχθούν οι τράπεζες και φυσικά το πάλαι ποτέ «ισχυρό ευρώ».
Σύμφωνα με το Bloomberg (15.6), «η πτώση του ευρώ σχεδόν στο χαμηλότερο επίπεδο των τεσσάρων ετών σημαίνει ότι τα καναδικά δολάρια και τα ελβετικά φράγκα σημειώνουν μερίδια - ρεκόρ στις παγκόσμιες πωλήσεις ομολόγων καθώς οι επενδυτές δραπετεύουν από την αναταραχή στην αγορά του κυβερνητικού χρέους της Ευρώπης». Αυτός είναι ο μεγάλος καημός των ευρωκρατούντων. Πώς θα κρατήσουν τους επενδυτές -κερδοσκόπους στο ευρώ. Έτσι τσακίζουν ό,τι έχει απομείνει στην ευρωζώνη από κοινωνικές δαπάνες, βυθίζουν σε εργασιακή απόγνωση την πλειονότητα των εργαζομένων, συνθλίβουν κάθε έννοια κοινωνικής ασφάλισης, ανοίγουν ακόμη περισσότερο τις οικονομίες τους στις καταστροφικές δυνάμεις των αγορών. Όλα αυτά με την ελπίδα ότι οι κερδοσκόποι θα δείξουν κάποιο μεγαλύτερο ενδιαφέρον για το ευρώ, πέρα από βραχυπρόθεσμα παιχνίδια με τη διακύμανση της ισοτιμίας του. Η ευρωζώνη εξελίσσεται ανοιχτά πια σ’ ένα απέραντο κοινωνικό κρεματόριο.
Το... περιούσιο νόμισμα
Όμως όλα αυτά δεν έχουν καμία σημασία για τους προσκυνητές του ευρώ. Ας είναι καλά το «ισχυρό ευρώ» και ποιος νοιάζεται για λαούς και χώρες. Προκειμένου να διασωθεί το περιούσιο νόμισμα, όπως τουλάχιστον ελπίζουν οι πιστοί του, ας θυσιαστούν και λαοί και χώρες της ευρωζώνης. Έτσι κι αλλιώς πρόκειται για αναλώσιμα είδη. Σ’ αυτό το πλαίσιο δίνουν και παίρνουν τα σχέδια για την αναδιοργάνωση της ευρωζώνης. Το ένα χειρότερο από το άλλο. Πρόσφατα σε άρθρο του στους «Financial Times» (15.6) o Γκαμπίζ Αλαχάνι, της Iveagh Private Investment House, προτείνει την άμεση δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου, το οποίο να εξαγοράσει ολόκληρο το δημόσιο χρέος της Ελλάδας, να αναλάβει τις χρηματοδοτικές ανάγκες της Ισπανίας και της Πορτογαλίας και να μετατραπεί τελικά σε κεντρικό δημόσιο ταμείο για ολόκληρη την ευρωζώνη. Σε μια τέτοια προοπτική όπου τα κράτη δεν θα έχουν καν το δικαίωμα στον δικό τους προϋπολογισμό, τότε σε τι θα χρειάζονται; Σε τίποτε, εκτός από το να αποτελούν αποτελεσματικούς εισπρακτικούς μηχανισμούς υπέρ του κεντρικού ταμείου της ευρωζώνης. Όσο για τους λαούς, θα μετατραπούν και τυπικά σε υπηκόους τη ευρωζώνης χωρίς δικαιώματα, αλλά με την υποχρέωση να καταβάλλουν φόρους και να αναζητούν εργασία σε μια αγορά που δεν αναγνωρίζει κανενός είδους εξασφάλιση για τον εργαζόμενο.
Αυτό είναι το τυπικό «όραμα» των επενδυτών για το μέλλον της ευρωζώνης. Κι αυτό είναι το πραγματικό διά ταύτα της επιδιωκόμενης «ομοσπονδιοποίησης της Ευρώπης», που παπαγαλίζει από δεξιά και αριστερά το πολιτικό προσωπικό των τραπεζιτών και των κερδοσκόπων. Οι παλιές «ομοσπονδιακές πολιτείες» της μοναρχίας, που τόσο κατέκριναν οι μεγάλοι Ευρωπαίοι διαφωτιστές, αναβιώνουν σε υπερεθνική κλίμακα. Ο σύγχρονος «ευρωπαϊσμός» δείχνει πια τα δόντια του σ’ όλους τους λαούς στην ευρωζώνη και την Ε.Ε., αποδεικνύοντας στην πράξη πόσο βαθιά αντιδραστικός και αντιδημοκρατικός είναι.
Θυσία στις τράπεζες
Προς τι όμως όλα αυτά; Όλα γίνονται για τις τράπεζες. Για τα μεγαθήρια της χρηματιστικής αγοράς που έχουν εθιστεί όλα αυτά τα χρόνια να κερδοσκοπούν ασύστολα με ομόλογα και τίτλους χρέους. Στις 14 του μηνός οι αγορές τραπεζικών ομολόγων στην ευρωζώνη υποχώρησαν στο χαμηλότερο επίπεδο από την εποχή της χρεοκοπίας της Lehman Brothers Holdings Inc. το 2008, που σήμανε και την έναρξη του μεγαλύτερου παγκόσμιου κραχ της μεταπολεμικής περιόδου. Η διαγραφή χρεών από τα χαρτοφυλάκια των μεγάλων ευρωπαϊκών τραπεζών προχωρά, λόγω της ύφεσης, της κρίσης δημόσιου χρέους και ελλειμμάτων στην ευρωζώνη, τόσο αργά που πολλοί είναι εκείνοι που φοβούνται ένα νέο μεγάλο κραχ στην ίδια την ευρωζώνη. Ένα κραχ που δεν θα αφήσει πολλά περιθώρια στο ευρώ.
Ήδη οι περισσότερες ευρωπαϊκές τράπεζες βρίσκονται στην κατάσταση της Lehman Brothers. Κι αυτό είναι φυσικό. Για να επανέλθει σε ισορροπία το τραπεζικό σύστημα της ευρωζώνης και μαζί του να ανακάμψει το ευρώ, θα πρέπει να ξεφορτωθεί, να «κουρέψει», το επιπλέον φορτίο χαρτιών που βρίσκεται στα χαρτοφυλάκιά του και να επανέλθει περίπου στο επίπεδο του 2004 οπότε η αξία της τραπεζικής περιουσίας ανερχόταν στα 20,4 τρισ. ευρώ. Με άλλα λόγια, θα πρέπει να διαγράψει περιουσιακά στοιχεία άνω των 10 τρισ. ευρώ. Δηλαδή θα πρέπει να διαγραφεί τραπεζική περιουσία αξίας μεγαλύτερης του συνολικού ΑΕΠ της ευρωζώνης για το 2009. Μπορεί να συμβεί αυτό; Μπορεί κάποιο κράτος της ευρωζώνης, ή όλη μαζί η ευρωζώνη, να αναλάβει το κόστος αυτής της διαγραφής; Μάλλον όχι. Ακόμη κι αν υποτιμήσει την εργασία και την οικονομία της ευρωζώνης κατά 50%.
Η κατάσταση του τραπεζικού συστήματος θα οδηγήσει σε αδιέξοδο την ευρωζώνη, μια και οι μεγάλες κυρίως τράπεζες απορροφούν μαζικά τη ρευστότητα, το κυκλοφορούν χρήμα από την οικονομία, χωρίς να το αποδίδουν έστω με τη μορφή δανείων. Ολόκληρη η οικονομία της ευρωζώνης έχει κυριολεκτικά «στεγνώσει» από χρήμα. Πρώτα και κύρια οι πιο αδύναμες χώρες της ευρωζώνης, οι οποίες έτσι σπρώχνονται στον γκρεμό. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Ισπανία έχει ήδη υπερκεράσει την Ελλάδα σε προβλήματα. Μετά τη χρεοκοπία των αποταμιευτικών της τραπεζών, που φανερώνει ακριβώς την τεράστια έλλειψη ρευστού από την οικονομία της, η Ισπανία ουσιαστικά έχει ήδη αποκλειστεί από τη διεθνή αγορά κεφαλαίων. Σύμφωνα με την ισπανική «El Pais» (15.6), ενώ το κανονικό μερίδιο της Ισπανίας στην ΕΚΤ αντιστοιχεί στο 9% των χρηματικών διαθεσίμων, οι ισπανικές τράπεζες έχουν απορροφήσει ήδη το 16,5% της άμεσης χρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Οι «Financial Times» (15.6) αναφέρουν ότι «οι ισπανικές τράπεζες έχουν σπάσει το ρεκόρ δανεισμού από την ΕΚΤ», απορροφώντας 85,6 δισ. ευρώ μόνο τον τελευταίο μήνα. Πρόκειται για το μεγαλύτερο ποσό δανεισμού που δόθηκε σε ευρωπαϊκές τράπεζες όχι μόνο μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers τον Σεπτέμβριο του 2008, αλλά από την εποχή που δημιουργήθηκε η ευρωζώνη το 1999. Σημειωτέον ότι οι ισπανικές τράπεζες αντιστοιχούν στο 11% του τραπεζικού συστήματος της ευρωζώνης.
Χρεοκοπία στην ευρωζώνη