Ανησυχητική «βουτιά» των καταθέσεων στις ελληνικές τράπεζες προβλέπουν για το 2010 τα στελέχη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στην έκθεση που συνέταξαν για την Ελλάδα τον Μάιο, ενόψει της έγκρισης του διεθνούς δανείου διάσωσης της χώρας.Σύμφωνα με πίνακα που δημοσιεύεται στην 34η σελίδα της έκθεσης, το 2010 οι καταθέσεις στις ελληνικές τράπεζες αναμένεται να μειωθούν σε πρωτοφανές ποσοστό (-7,8%) και να υποχωρήσουν από τα 250 δις. ευρώ στα τέλη του 2009, στα 230,6 δις. ευρώ. Δηλαδή, προβλέπεται μια εκροή καταθέσεων ύψους 19,4 δις. ευρώ, αρκετή για να δημιουργήσει συνθήκες «συναγερμού» στο τραπεζικό σύστημα.
Τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με τα στοιχεία του ίδιου πίνακα, οι καταθέσεις στις ελληνικές τράπεζες αυξάνονταν με αρκετά εντυπωσιακούς ρυθμούς: από 171,7 δις. ευρώ το 2005, εκτινάχθηκαν σε 250 δις. ευρώ το 2009, με αδιάλειπτη αύξηση, ο ρυθμός της οποίας υποχώρησε πάντως αρκετά το 2009. Με αυτά τα δεδομένα, γίνεται εύκολα αντιληπτό πόσο ισχυρό σοκ δέχεται το σύστημα αυτή την περίοδο, αντιμετωπίζοντας πρωτοφανείς εκροές.
Σύμφωνα με πληροφορίες του ”B”, παρότι τραπεζικοί κύκλοι επιχειρούν να υποβαθμίσουν τα προβλήματα ρευστότητας που αντιμετωπίζουν οι ελληνικές τράπεζες, στη χθεσινή διαδικασία παροχής ρευστότητας από την ΕΚΤ, μεγάλες ελληνικές τράπεζες περιλαμβάνονται μεταξύ των 78 ευρωπαϊκών τραπεζών, οι οποίες άντλησαν συνολικά 111,2 δις. ευρώ για έξι ημέρες.
Η ΕΚΤ παρείχε ρευστότητα χωρίς όρια με τη χθεσινή δημοπρασία, ώστε να διασφαλίσει ότι θα έληγε χωρίς κλυδωνισμούς για το σύστημα η ετήσια παροχή ρευστότητας, ύψους 442 δις. ευρώ, που είχε χορηγηθεί εκτάκτως τον Ιούνιο του 2009, για να αντιμετωπίσουν οι τράπεζες τις πιέσεις της συγκυρίας.
Παρότι το συνολικό ποσό που προσφέρθηκε τελικά ήταν μικρότερο από τις προβλέψεις των αναλυτών και αυτό ερμηνεύθηκε ως θετική ένδειξη για το τραπεζικό σύστημα, φαίνεται ότι ένας σχετικά μικρός αριθμός ευρωπαϊκών τραπεζών αντιμετωπίζουν σοβαρή πίεση ρευστότητας –πρόκειται, κυρίως, για ισπανικές, πορτογαλικές, γερμανικές και ελληνικές τράπεζες, σύμφωνα με πληροφορίες του “B” από κύκλους της ΤτΕ. Το γεγονός, ότι αυτές οι τράπεζες, μεταξύ των οποίων και ελληνικές, άντλησαν κατά μέσο όρο 1,4 δις. ευρώ η καθεμιά, αντανακλά τις δυσκολίες που εντοπίζονται πλέον σε ένα στενότερο κύκλο ευρωπαϊκών τραπεζών, οι οποίες βρίσκονται αποκλεισμένες από τη διατραπεζική αγορά. Το 2009, το πρόβλημα ήταν ευρύτερο, καθώς στη δημοπρασία για την παροχή ρευστότητας για ένα χρόνο 1.121 τράπεζες είχαν μοιρασθεί τα 442 δις. ευρώ από τους «κρουνούς» της ΕΚΤ. Τώρα, φαίνεται ότι το πρόβλημα εντοπίζεται σε πολύ λιγότερες τράπεζες, μόνο που είναι πολύ σοβαρότερο για καθεμιά από αυτές και, επειδή ουδείς στην Ευρώπη –πλην των κεντρικών τραπεζιτών- γνωρίζει ποιες τράπεζες βρίσκονται στα όρια της ασφυξίας, οι τραπεζίτες έχουν προληπτικά περιορίσει το δανεισμό στη διατραπεζική επί δικαίους και αδίκους, προκαλώντας σοβαρή κρίση ρευστότητας στο ευρωπαϊκό σύστημα.
Στην Ελλάδα, η Τράπεζα της Ελλάδος έχει «ξεχειλώσει» πέρα από κάθε προηγούμενο όριο τον ισολογισμό της για να προσφέρει ρευστότητα στις τράπεζες. Είναι χαρακτηριστικό, ότι τον Αύγουστο του 2008, πριν καταρρεύσει η Lehman, η ΤτΕ είχε ισολογισμό που δεν ξεπερνούσε τα 44,5 δις. ευρώ, ενώ τον Μάιο του 2010 είχε εκτιναχθεί πάνω από τα 128 δις. ευρώ, κυρίως εξαιτίας του δανεισμού 89,4 δις. ευρώ στις τράπεζες.
Το Δημόσιο έχει επιβαρυνθεί με τεράστια ποσά για τη στήριξη της ρευστότητας του τραπεζικού συστήματος. Η Κομισιόν ενέκρινε την παράταση του προγράμματος στήριξης των τραπεζών μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου 2010. Ενώ ήδη έχουν εξαντληθεί τα 28 δις. ευρώ του πρώτου «πακέτου», η κυβέρνηση θα προσφέρει εγγυήσεις για δανεισμό άλλων 15 δις. ευρώ στις τράπεζες, ενώ όσες αντιμετωπίσουν προβλήματα φερεγγυότητας και κινδυνεύσουν να σταματήσουν να λαμβάνουν πιστώσεις από την ΕΚΤ θα ενισχυθούν μέχρι και με 10 δις. ευρώ από το υπό ίδρυση Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.