Μεγάλες ανατροπές φέρνει ο νέος Καποδίστριας των 380 δήμων και των 13 ή 14 υπερπεριφερειών, που ανακοινώνει αύριο η κυβέρνηση: «Αν ο Αλέκος Παπαδόπουλος βρέθηκε στον πρώτο Καποδίστρια απέναντι στον τοπικισμό, τώρα μιλάμε για σοβαρότερες συγκρούσεις» είναι το σχόλιο στελέχους με μακρά θητεία στην Αυτοδιοίκηση.Η κρισιμότητα του εγχειρήματος φαίνεται και από τα σχόλια στελεχών του υπουργείου Εσωτερικών, που αναφέρουν πως τώρα απαιτείται μία μόνιμη λύση για τη χώρα. «Την προηγούμενη φορά μπορεί να είπαν “τόσο αντέχουμε”, αυτή τη φορά δεν έχουμε τέτοια περιθώρια», σημείωναν.
Οι αλλαγές στη λειτουργία των νέων δήμων και περιφερειών και οι νέοι ρόλοι των αιρετών αναμένεται πάντως να οδηγήσουν σε πρώτη φάση σε διαγκωνισμούς μεταξύ εκπροσώπων των διαφόρων επιπέδων, με τις ενστάσεις για τη νέα χωροταξία να περνάνε σε δεύτερη μοίρα. Άλλωστε, προς το παρόν, η κυβέρνηση σχεδιάζει να κρατήσει κλειστά τα χαρτιά της για τη «νέα αρχιτεκτονική» της χώρας, σε μία προσπάθεια να μετριαστούν οι αντιδράσεις, που προβλέπονται πολύ μεγάλες, λόγω της μείωσης του αριθμού των δήμων.
Ριζικές αλλαγές φέρνει η μεταρρύθμιση τόσο στη χωροταξία όσο και στη λειτουργία των δήμων, που από τους 1.034 σημερινούς θα συνενωθούν σε περίπου 380 νέους. Βάση για τη συνένωση αποτελεί η γεωγραφική χάραξη που περιλαμβάνει σχετική μελέτη του Ινστιτούτου Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ενώ δεν αποκλείεται στο πλαίσιο της οριστικοποίησης των νέων δήμων να προκύψουν μικρές τροποποιήσεις κυρίως σε νησιωτικές περιοχές και ορεινούς όγκους.
Σε κάθε έναν από τους παλιούς δήμους θα οριστούν πάντως αντιδήμαρχοι. Ερωτηματικό παραμένει εάν οι «γεωγραφικοί» αυτοί αντιδήμαρχοι θα αναλάβουν και θεματικοί του δήμου- π.χ. καθαριότητας- λύση που πάντως φαντάζει πιθανότερη καθώς εάν είναι διαφορετικά πρόσωπα αυξάνεται κατά πολύ το κόστος και το Σώμα των αντιδημάρχων.
Θεσσαλονίκη: Στο τραπέζι να είναι 14η υπερπεριφέρεια και μητροπολιτική αυτοδιοίκηση Προειδοποίηση των δημάρχων.
Εκτός από την κυβερνητική πρόθεση να γίνουν άμεσα οι όποιες αλλαγές, προκειμένου οι εκλογές του ερχόμενου Νοεμβρίου να διεξαχθούν βάσει του νέου αυτοδιοικητικού χάρτη, αφορμή για την εσπευσμένη συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου την Κυριακή στάθηκε και η προειδοποίηση των δημάρχων πως θα αναβάλουν το τακτικό τους συνέδριο στις 18 με 20 Ιανουαρίου εάν δεν πάρουν εγκαίρως την πρόταση για τον Καποδίστρια Νο 2. Αναβολή την οποία ο πρόεδρος της ΚΕΔΚΕ Ν. Κακλαμάνης επέρριπτε ευθέως στην κυβέρνηση. Δεδομένου ότι το συνέδριο έχει ως κεντρικό θέμα τις προωθούμενες αλλαγές, κατέστη σαφές πως σε περίπτωση που δεν δοθεί η πρόταση νωρίτερα ώστε οι τοπικές ενώσεις των δήμων να προλάβουν να διατυπώσουν απόψεις, τότε δεν είχε κανένα νόημα η διενέργειά του τη συγκεκριμένη ημερομηνία.
Οι υπερπεριφέρειες.
Πονοκέφαλο αποτελεί η Θεσσαλονίκη για τους χωροτάκτες του εγχειρήματος. Έπειτα από διάφορα σενάρια, που ήθελαν τις νέες υπερπεριφέρειες να περιορίζονται συγκριτικά με τις σημερινές 13 διοικητικές περιφέρειες, αποφασίστηκε τελικώς να μην υπάρξει καμία αλλαγή.
Το αποτέλεσμα έφερνε τη νέα, αιρετή υπερπεριφέρεια Αττικής να μπορεί να ασκήσει και τον μητροπολιτικό της ρόλο, όντως ήδη αυτόνομη και οριοθετημένη. Όχι, όμως και εκείνη της Θεσσαλονίκης, που σήμερα υπάγεται στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας.
Για τη χάραξη των νέων ορίων έπεσαν στο τραπέζι των συζητήσεων τρεις εναλλακτικές προτάσεις, με δεδομένο πάντα τη δημιουργία ξεχωριστής 14ης υπερπεριφέρειας και μητροπολιτικής αυτοδιοίκησης Θεσσαλονίκης. Η πρώτη περιλαμβάνει το πολεοδομικό συγκρότημα Θεσσαλονίκης, η δεύτερη τον νομό και η τρίτη συνένωση της περιοχής με τη Χαλκιδική.
«Πρόκειται, ούτως ή άλλως, για το δεύτερο σπίτι των Θεσσαλονικιών» αναφέρουν για τη Χαλκιδική. Μόνο που το σενάριο της υπερπεριφέρειας αυτής ενδέχεται να προκαλέσει ντόμινο και για την Αττική. Όπου με τη λογική αυτή θα έπρεπε να περιλαμβάνει και κάποιες από τις Κυκλάδες, ενώ «με τον προαστιακό μέχρι και η Κόρινθος θα μπορούσε να συμπεριληφθεί στη μητροπολιτική αυτοδιοίκηση». Κάτι που δεν συζητείται. Σε κάθε περίπτωση, σίγουρα πρέπει να θεωρούνται δύο στοιχεία για τις αλλαγές. Το πρώτο προβλέπει πως οι σημερινές νομαρχίες θα καταργηθούν αλλά θα αποτελέσουν τα διαμερίσματα των επικείμενων υπερπεριφερειών- στο πρότυπο δηλαδή των σημερινών υπερνομαρχιών όπως αυτές των ΑθηνώνΠειραιώς ή Έβρου- Ροδόπης.
Η εκλογή συμβούλων.
Το δεύτερο αφορά την εκλογή των νέων συμβούλων στις υπερπεριφέρειες. Η πρόταση της αρμόδιας Επιτροπής προβλέπει την εκλογή σε χωρικό επίπεδο. Στην πράξη αυτό συνεπάγεται πως κάθε συνδυασμός θα καταρτίζει ενιαίο ψηφοδέλτιο για την υπερπεριφέρεια, αλλά θα έχει ξεχωριστούς υποψηφίους ανά διαμέρισμα (δηλαδή στις σημερινές νομαρχίες), για τους οποίους θα ψηφίζουν όσοι πολίτες είναι εγγεγραμμένοι. «Δεν θα είναι δυνατόν κάποιος υποψήφιος για παράδειγμα από τη Σύμη να κάνει προεκλογική εκστρατεία σε όλη την περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου» ανέφεραν χαρακτηριστικά.
Ενισχύονται τα τοπικά συμβούλια
Αποκέντρωση προς τα κάτω είναι ο στόχος του υπουργείου Εσωτερικών για τη λειτουργία των νέων δήμων, με δεδομένο μάλιστα πως πλέον θα αποκτήσουν αυξημένες αρμοδιότητες.
Ωστόσο, η προσπάθεια κατάργησης του σημερινού δημαρχοκεντρικού και συγκεντρωτικού συστήματος δεν αποκλείεται να συναντήσει ενστάσεις από τους δημάρχους.
Στο πλαίσιο πάντως των προτάσεων της κυβέρνησης αναμένεται να είναι η ενίσχυση των τοπικών συμβουλίων των δήμων, τα οποία προβλέπεται να αποκτήσουν δικό τους προϋπολογισμό. Παράλληλα, ο γενικός γραμματέας του δήμου θα έχει αυξημένο ρόλο, ενώ προβλέπεται και η δημιουργία Εκτελεστικής Επιτροπής σαν συντονιστικόεπιχειρησιακό όργανο του δήμου.
Στη λογική της αποκέντρωσης τέθηκε στο τραπέζι και το ζήτημα των δεκάδων θεμάτων για τα οποία καλείται να αποφασίζει το δημοτικό συμβούλιο. «Υπάρχουν συνεδριάσεις ακόμη και με 70 θέματα», αναφέρεται χαρακτηριστικά και προτείνεται η δημιουργία θεματικών επιτροπών- π.χ. χωροταξίαςπεριβάλλοντος- που θα έχουν δικαιοδοσία να λαμβάνουν αποφάσεις αντί του δημοτικού συμβουλίου.
Η λογική της διαβούλευσης εισάγεται και στους νέους δήμους, όπου θα θεσμοθετηθεί σε κάθε έναν Συνήγορος του Δημότη και της Επιχείρησης.
Αποδυναμωμένοι βουλευτές έναντι «υπερδημάρχων»
Έντονη είναι η ανησυχία των βουλευτών καθώς οι νέοι υπερπεριφερειάρχες αποκτούν τεράστια εξουσία. Ενίοτε μάλιστα και οι δήμαρχοι θα έχουν με τους βουλευτές την ίδια νομιμοποιητική βάση, δεδομένου πως τα όρια δήμων και μονοεδρικών περιφερειών που προωθούνται με τον υπό κατάρτιση εκλογικό νόμο θα συμπίπτουν σε αρκετές περιπτώσεις.
«Ένας βουλευτής μονοεδρικής περιφέρειας θα έχει να αντιμετωπίσει περιφερειακούς συμβούλους οι οποίοι θα εκλέγονται από το πενταπλάσιο εκλογικό σώμα. Ακόμη και οι δήμαρχοι θα πάρουν αυξημένες αρμοδιότητες για πόρους και προσωπικό, ενώ οι βουλευτές θα μείνουν μόνο με υποσχέσεις για ρουσφέτια» σχολίαζαν στελέχη που ασχολούνται με τη διοικητική αναδιάρθρωση..
Με τη νέα δομή χάνεται και ο κρίκος των διορισμένων περιφερειαρχών, από τους οποίους περνούσε μεγάλο πακέτο χρημάτων, ενώ και ο... θεσμός των υπόγειων εκταμιεύσεων κονδυλίων από τους εκάστοτε υπουργούς καταργείται.
Ό,τι σχετίζεται με ανάπτυξη καθώς και τα κοινοτικά κονδύλια, με βάση τη νέα δομή, περνάει στις υπερπεριφέρειες. Θα υπάρχουν μάλιστα περιφέρειες όπου θα διαμένει το 40% του πληθυσμού της χώρας και θα καλύπτουν το 60% του ΑΕΠ και το 80% των φορολογικών εσόδων. Με μόνη διαφορά πως πίσω από τα γραφεία των ισχυρών περιφερειαρχών, οι βουλευτές δεν θα συναντούν ανθρώπους της παράταξής τους, αλλά αυτούς που θα επιλέξουν οι πολίτες.
Δεν είναι τυχαίο πως εν όψει του αναβαθμισμένου ρόλου που θα αναλάβουν οι υπερπεριφερειάρχες, η... μάχη στη Θεσσαλονίκη έχει αρχίσει ήδη για το γαλάζιο στρατόπεδο. Ο νομάρχης Π. Ψωμιάδης και μέχρι πρότινος ενδιαφερόμενος για τη θέση του δημάρχου της πόλης, εκτιμώντας πως το νομαρχιακό αξίωμα υπολείπεται κατά πολύ σε αρμοδιότητες του δημαρχιακού, το τελευταίο διάστημα έχει αλλάξει γραμμή πλεύσης.
Εγκαίρως έσπευσε να δηλώσει ενδιαφερόμενος για τη νέα υπερπεριφέρεια Θεσσαλονίκης που θα διαμορφωθεί και θα έχει και μητροπολιτικές αρμοδιότητες. Μόνο που πριν ανακοινωθεί καν ο σχεδιασμός βρίσκει απέναντί του τον πρώην υπουργό Αδάμ Ρεγκούζα, ο οποίος δήλωσε ότι... αντέχει περισσότερο σε οποιαδήποτε σύγκριση με τον κ. Ψωμιάδη.