Η Ελλάδα κατέχει φέτος τη 18η θέση της κλίμακας για την παιδική ευημερία της UNICEF και όχι τη 13η που κατείχε το 2007 σε σύνολο 21 οικονομικά ανεπτυγμένων χωρών.Σύμφωνα με τους «δείκτες παιδικής ευημερίας» διαπιστώνεται επιδείνωση της κατάστασης των παιδιών στην Ελλάδα. Τις τελευταίες θέσεις στην κλίμακα αξιολόγησης κατέχουν η Ουγγαρία (19), η Βρετανία (20) και οι ΗΠΑ (21), ενώ τις πρώτες η Ολλανδία, η Σουηδία και η Φινλανδία.
Η έρευνα της UNICEF εξετάζει την παιδική ευημερία κατ’ αρχήν από την πλευρά του κράτους: εάν δηλαδή το κράτος μεριμνά για την υγεία των παιδιών, για την ασφάλεια τους, την υλική τους ευημερία, τη μόρφωσή τους, την κοινωνική τους ενσωμάτωση. Και δεύτερον από την πλευρά της κοινωνίας, δηλαδή κατά πόσον δίνεται η βεβαιότητα στα παιδιά ότι αποτελούν κομμάτι της οικογένειας και της κοινωνίας στην οποία ζουν.
Η κατάσταση των παιδιών στην Ελλάδα, που δεν ήταν θετική ούτε στην έρευνα του 2007, επιδεινώθηκε ακόμα περισσότερο. Ο Γερμανός κοινωνιολόγος Χανς Μπέρτραμ, υπεύθυνος για την πρόσφατη έρευνα δήλωσε στο μικρόφωνο της Deutsche Welle ποιοι είναι οι λόγοι της επιδείνωσης της κατάστασης των παιδιών στην Ελλάδα: «Η ελληνική πολιτεία πιθανώς να μην πήρε στα σοβαρά υπ’ όψιν της τις ανάγκες των παιδιών. Εκτιμούμε ότι τα σημερινά καταστροφικά πορίσματα είναι συνέπεια αυτής της απραξίας».
Υπάρχουν όμως και τα αντίθετα παραδείγματα: Χώρες όπου η ποιότητα της ζωής των παιδιών βελτιώθηκε. Η διευθύντρια της UNICEF στη Γερμανία Ρεγκίνε Στάχελχαους τόνισε ότι ήταν αρκετές οι χώρες, στις οποίες «η κατάσταση βελτιώθηκε σε ένα σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα. Αυτό αποδεικνύει, ότι, όταν η πολιτική προωθεί με συνέπεια τα συμφέροντα των παιδιών, τότε αλλάζουν τα δεδομένα.»
Ένας στους δύο εφήβους αισθάνεται μόνος του
Ας ρίξουμε μια ματιά στα επιμέρους «καταστροφικά» πορίσματα της έρευνας για την Ελλάδα, όπως τα αποκάλεσε ο καθηγητής του πανεπιστημίου Χούμπολντ του Βερολίνου, Χανς Μπέρτραμ: Ένα στους δύο νέους, ηλικίας 15 ετών, αισθάνεται μόνος του, εγκαταλελειμμένος. Σε καμία άλλη χώρα δεν καταγράφει η έκθεση της UNICEF ένα τέτοιο υψηλό ποσοστό.
Η ίδια αρνητική εικόνα επικρατεί και στον τομέα της ασφάλειας: Ένα στα δύο ελληνόπουλα μεταξύ 13ων και 14ων ετών έχει εμπλακεί τους τελευταίους δώδεκα μήνες σε βίαια επεισόδια ή έπεσε θύμα επιθέσεων.
Αρνητική είναι η εικόνα και όσον αφορά τη διατροφή των παιδιών και των εφήβων στην Ελλάδα: ένα στα τρία παιδιά δεν τρώει καθημερινά φρούτα και σχεδόν το 20% είναι υπέρβαρα. Η έρευνα επισημαίνει επίσης ότι τα μισά από τα παιδιά και τους εφήβους δεν τρώνε κάθε μέρα πρωινό πριν να πάνε στο σχολείο.
Τουναντίον θετικά είναι τα αποτελέσματα όσον αφορά τη χρήση του αλκοόλ, των τσιγάρων και των ναρκωτικών: τα παιδιά και οι νέοι στην Ελλάδα είναι πρότυπα καλής συμπεριφοράς.
Στο θέμα της σεξουαλικής εμπειρίας οι Έλληνες νέοι κατέχουν τη 2η θέση. Μόνον οι συνομήλικοί τους στη Δανία τους ‘ξεπερνούν’: 32% των 15χρονων κοριτσιών και αγοριών στην Ελλάδα δηλώνουν ότι είχαν είδη σεξουαλική επαφή, ενώ στη Δανία το ποσοστό φθάνει το 38,5%.
Προβληματική είναι η κατάσταση στον τομέα της μόρφωσης: 9% των εφήβων μεταξύ 15 και 19 ετών δεν πηγαίνουν σχολείο, ούτε εργάζονται. Μεγαλύτερα ποσοστά έχουν μόνον ην Ισπανία, η Βρετανία και η Ιταλία. Εντελώς απογοητευτική είναι η κατάσταση αναφορικά με τις επιδόσεις στην ανάγνωση, τα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες. Οι Έλληνες μαθητές κατέχουν την τελευταία θέση.
Πρωταθλητές αισιοδοξίας οι Έλληνες έφηβοι
Παρά ταύτα, καταγράφεται κάτι παράδοξο: οι 15χρονοι, νέοι και νέες, είναι από τους πιο αισιόδοξους, όσον αφορά το επαγγελματικό τους μέλλον. Η διευθύντρια της UNICEF στη Γερμανία, Ρεγκίνε Στάχελχαους, ερμηνεύει αυτήν την αισιοδοξία με τις κινητοποιήσεις των νέων στην Ελλάδα πριν από ένα χρόνο:
«Από τη στιγμή που οι νέοι αμύνονται με έναν τόσο αποτελεσματικό τρόπο προκαλώντας και το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν, αποκτούν το αίσθημα, ότι είναι σε θέση να προωθήσουν κάτι, να το αλλάξουν. Έτσι εξηγείται η υποκειμενική αισιοδοξία των νέων στην Ελλάδα. Σε αντίθεση με την απαισιοδοξία που επικρατεί ανάμεσα στους συνομήλικούς τους στη Γερμανία. Οι νεαροί Γερμανοί αισθάνονται ανίσχυροι και για αυτό δεν κάνουν καν την προσπάθεια να αλλάξουν κάτι.»
Τέλος, παρά τις πολλές αντίξοες συνθήκες που αντιμετωπίζουν οι νέοι της Ελλάδας, η υποκειμενική εκτίμηση των ίδιων για την προσωπική τους ευημερία είναι αξιοσημείωτα υψηλή: Μετά την Ολλανδία και την Ισπανία, η Ελλάδα κατέχει την 3η θέση.