Ο αρχηγός της Αξιωματικής αντιπολίτευσης,...
τόνισε μεταξύ άλλων ότι «η πρόκληση για το μέλλον της έρευνας και της τεχνολογίας θα πρέπει να περάσει από τη δημόσια χρηματοδότηση, τον ρυθμιστικό ρόλο του κράτους και την αξιοποίηση στο μέγιστο βαθμό του εγχώριου τεχνολογικού και ερευνητικού δυναμικού. Χρειάζεται, λοιπόν, σχεδιασμός ενός εθνικού προγράμματος στήριξης και ανάπτυξης της βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας, χρειάζεται αύξηση των εθνικών κονδυλίων για την έρευνα με σκοπό σταδιακά να προσελκύσει τον κοινοτικό μέσο όρο ως ποσοστό του ΑΕΠ», ενώ υπογράμμισε την ανάγκη να δημιουργηθεί ένα Υπουργείο Έρευνας και Τεχνολογίας.
Αναλυτικά η ομιλία του Αλέξη Τσίπρα, στο ΕΚΕΦΕ Δημόκτριτος:
«Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω που μας δίνετε την ευκαιρία να επικοινωνήσουμε άμεσα μαζί σας. Θα ήθελα να σας πω εξ αρχής ότι ερχόμαστε κυρίως για να αποκτήσουμε γνώση των δικών σας πρωτοβουλιών και εργασιών αλλά και για να αναδείξουμε ένα ζήτημα που μας για μας αποτελεί κομβικό ζήτημα. Ξέρετε στα τηλεοπτικά πάνελ, στις τηλεοπτικές και δημόσιες συζητήσεις των τελευταίων χρόνων περισσεύει η καταγγελία και η δυσαρέσκεια για όλα όσα βιώνουμε.
Χρειάζεται όμως, πέρα απ΄ αυτό, κάτι το οποίο κατά την άποψή μας είναι αυτονόητο. Να ψάξουμε να βρούμε και τον τρόπο μέσα από τον οποίον θα ανοίξουμε δρόμους διεξόδου. Και αυτό το οποίο πολλές φορές, αν όχι περνάει απαρατήρητο, τουλάχιστον δεν παίρνει τη διάσταση που του αξίζει, είναι η συζήτηση με προτάσεις συγκεκριμένες και στοχευμένες για το πώς θα οικοδομηθεί σ’ αυτό τον τόπο η ανάπτυξη, αυτό που ονομάζουμε παραγωγική ανασυγκρότηση.
Θα μου επιτρέψετε λοιπόν σήμερα να μιλήσω λιγότερο γι αυτό το οποίο όλοι γνωρίζουμε, ότι έχουμε φτάσει δηλαδή σε μια κατάσταση τραγική ως χώρα, ως κοινωνία, με τρομακτικές ανισότητες, σε τρομακτικά αδιέξοδα. Ίσως πω και δυο λόγια και γι’ αυτά. Αλλά επιτρέψτε μου να πω για το πώς θα έπρεπε κανείς να οραματίζεται αυτό που εμείς ονομάζουμε μετατροϊκανό ξέφωτο, τη μεταμνημονιακή εποχή. Το πώς δηλαδή θα προσπαθήσουμε με σχέδιο και με βασικό κύτταρο τους ανθρώπους της επιστήμης, της γνώσης, του μόχθου, της δουλειάς, να ανοικοδομήσουμε μια χώρα που, αν και δεν έχει περάσει πόλεμο, υφίσταται ήδη επιπτώσεις πολεμικής καταστροφής. Είναι σαν να έχουμε βγει από έναν καταστροφικό πόλεμο, με διαλυμένες παραγωγικές υποδομές, με διαλυμένη την οικονομία, με ένα ηθικό των ανθρώπων ιδιαίτερα χαμηλό.
Επιτρέψτε μου επιπλέον να πω και το εξής. Όλη αυτή η συζήτηση για το πώς θα σώσουμε τη χώρα, πώς θα σώσουμε την πατρίδα μας, για μας, αν δεν έχει ως άξονα το ανθρώπινο δυναμικό αυτής της χώρας, δεν έχει κανένα νόημα. Γιατί χώρα, πατρίδα είναι οι άνθρωποί της. Είναι το επιστημονικό της δυναμικό, είναι οι νέοι άνθρωποι που θέλουν να ζήσουν με αξιοπρέπεια, ονειρεύονται να ζήσουν με αξιοπρέπεια και θέλουν να προσφέρουν σ’ αυτό που ονομάζουμε πατρίδα, δηλαδή στο κοινωνικό σύνολο και δεν τους δίνουμε αυτή τη δυνατότητα και φεύγουν κατά χιλιάδες πλέον στο εξωτερικό για να αναζητήσουν μια καλύτερη ζωή. Πατρίδα και χώρα δεν είναι οι δείκτες οι οικονομικοί μόνο. Δεν είναι οι τράπεζες. Εάν τα εργαστήριά σας ήταν υποκαταστήματα τραπεζών θα είχαν σωθεί. Αλλά, επειδή δεν είναι, κλείνουν το ένα μετά το άλλο.
Θα ήθελα λοιπόν να επικεντρώσω την προσοχή της σημερινής παρέμβασης στο πώς εμείς πιστεύουμε ότι πρέπει να ανοίξουμε έναν πολύ ουσιαστικό διάλογο με επιστημονικούς φορείς, ερευνητές, ερευνητικά κέντρα για να δώσουμε βάρος σ΄ αυτό που ονομάζουμε έρευνα, ερευνητική προσφορά, σ’ αυτό που ονομάζουμε επιστημονικό δυναμικό γιατί πιστεύουμε πραγματικά ότι είναι ένας από τους βασικούς πυλώνες στους οποίους πρέπει να στηριχτούμε προκειμένου να σχεδιάσουμε την παραγωγική ανασυγκρότηση και την εποχή της ανάπτυξης.
Σήμερα τα Ερευνητικά Κέντρα στη χώρα μας, αν και έχουν αποδεδειγμένη ερευνητική προσφορά και διεθνή αναγνώριση και ερευνητική ανταγωνιστικότητα, βρίσκονται σε φθίνουσα πορεία. Έχουν μια φθίνουσα χρηματοδότηση από την πλευρά της πολιτείας. Κυρίως όμως δεν υπάρχει αυτό που λέμε στρατηγικός σχεδιασμός εκ μέρους της πολιτείας. Λείπει ένα εθνικό στρατηγικό σχέδιο για την ανάπτυξη της έρευνας.
Τα Ερευνητικά Κέντρα έχουν ένα εξαιρετικά εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό. Είναι ιδρύματα αναγνωρισμένα σε διεθνές επίπεδο. Παρόλα αυτά στερούνται δυνατοτήτων και υποδομών, στερούνται χρηματοδότησης. Μάλιστα, μέσα από ένα σχέδιο συγχωνεύσεων των ινστιτούτων το τελευταίο διάστημα, ανεξάρτητα βεβαίως από το αν αυτό το σχέδιο είναι ή δεν είναι αποδεκτό για την καλύτερη αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού, όταν αυτό το σχέδιο συγχωνεύσεων έχει ως βασικό στόχο της συρρίκνωση της ήδη χαμηλής χρηματοδότησης, τότε αντιλαμβανόμαστε ότι είμαστε εμείς οι ίδιοι που βάζουμε τη θηλιά στο λαιμό μας.
Πριν από όχι πολλά χρόνια, μια ευρωπαϊκή χώρα, η Φινλανδία, βρισκόταν σε μια πολύ μεγάλη οικονομική κρίση. Ίσως όχι αντίστοιχης με αυτήν που βιώνουμε εμείς σήμερα, αλλά μεγάλη οικονομική κρίση. Αποφάσισαν τότε εκεί να στηριχτούν στο επιστημονικό δυναμικό. Να κάνουν την έρευνα, την επιστήμη, την καινοτομία μοχλό για την ανάπτυξη. Και πέτυχαν. Βλέποντας σήμερα τους δείκτες της χρηματοδότησης της έρευνας στην Ελλάδα απογοητεύεται κανείς.
Η Ελλάδα μια χώρα με πρωτοφανώς συρρικνούμενο ΑΕΠ τα τελευταία χρόνια, διαρκώς μειώνει τις ήδη μειωμένες δαπάνες για την έρευνα. Κι ότι έχει μείνει είναι από ευρωπαϊκά προγράμματα που κι αυτά δεν αξιοποιούνται πάντα σωστά, από διαρθρωτικά προγράμματα, τα λεγόμενα ΕΣΠΑ. Ο Πρωθυπουργός πανηγύριζε την προηγούμενη βδομάδα, παρότι μειώθηκαν 6 δις ευρώ τα κοινοτικά προγράμματα για την Ελλάδα, παρά το γεγονός ότι τα τελευταία τρία χρόνια έχει μειωθεί το ΑΕΠ μας 25%. Πανηγύριζε γιατί αυξήθηκαν, λέει, λίγο οι δαπάνες απ΄ αυτό που μας είπαν ότι θα πάρουμε τον προηγούμενο Νοέμβρη. Αλλά προσέξτε, συνολικά ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός μειώθηκε 3%, για την Ελλάδα μειώθηκε 25%. Το σημαντικότερο όμως, τα ψιλά γράμματα, αυτά που δεν ειπώθηκαν στα δελτία των ειδήσεων των «8». Συνδέθηκαν τα ευρωπαϊκά προγράμματα με το μνημόνιο, δηλαδή με τους στόχους και τους όρους που θέτει η τρόικα. Ακόμα και τα ΕΣΠΑ λοιπόν της επόμενης εξαετίας θα εκταμιευθούν ανάλογα με το αν εκπληρώνουμε τους στόχους ενός προγράμματος το οποίο έχει ήδη αποτύχει γιατί είχε λάθος στόχους και το έχουν παραδεχτεί και οι ίδιοι οι εταίροι και οι τροϊκανοί που μας επιβάλουν αυτό το πρόγραμμα.
Αντιλαμβάνεστε, λοιπόν, ότι οδηγούμαστε σε πλήρες αδιέξοδο. Και αντί να συνειδητοποιούμε αυτό το αδιέξοδο, έχουμε μια κυβέρνηση που πανηγυρίζει κιόλας. Προσπαθεί να δημιουργήσει μια εικονική πραγματικότητα.
Ας επιστρέψουμε όμως στο βασικό θέμα της σημερινής μας συνάντησης, γιατί θέλουμε να πούμε κάποιες σκέψεις και θέλουμε και να σας ακούσουμε.
Πιστεύουμε, λοιπόν, ότι τα δημόσια ερευνητικά κέντρα ασκούν ή πρέπει να ασκούν αρμοδιότητες εθνικής σημασίας, που ανήκουν στον πυρήνα των κρατικών υποχρεώσεων, γιατί έχουν άμεση σχέση με την υγεία, την ασφάλεια της χώρας, την προστασία του περιβάλλοντος, την προστασίατου πολίτη. Αυτές οι αρμοδιότητες πρέπει να διεκπεραιώνονται είτε ευθέως από την πολιτεία, είτε από Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου. Πιστεύει κανείς ότι ένας ιδιωτικός τομέας θα μπορούσε να παρακολουθεί σε 24ωρη βάση τις επιπτώσεις των συμβάντων ή των ατυχημάτων, όπως συνέβη πριν αρκετά χρόνια στο Τσέρνομπιλ; Ή μπορεί να παρακολουθήσει σε 24ωρη βάση τις εθνικές καταστροφές, όπως κάνει το Εθνικό Αστεροσκοπείο;
Αυτά τα ζητήματα, δεν έχουν, αυτό που αρέσκονται πολλοί να λένε, ανταγωνιστικότητα στο χώρο της αγοράς. Δεν είναι ανταγωνιστικό το να μετράει κανείς τις φυσικές καταστροφές. Όμως είναι αναγκαίο. Είναι αναγκαίο για την ίδια την κοινωνία. Μπορεί λοιπόν κανείς άλλος να κάνει τη δουλειά που θα έπρεπε να κάνει το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών;
Υπ΄ αυτή την έννοια εμείς πιστεύουμε ότι η έρευνα και η καινοτομία πρέπει να αποτελέσουν τα κύρια εργαλεία εξόδου από τη σημερινή κρίση, μοχλός ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας, προσαρμοσμένα όμως στις ανάγκες και τις δυνατότητες της κοινωνίας, για να μπορούν να εξυπηρετούν τις κοινωνικές ανάγκες.
Πιστεύουμε ταυτόχρονα ότι η ενίσχυση των ερευνητικών κέντρων μπορεί να αποτελέσει την απαραίτητη εκείνη προσπάθεια που πρέπει να γίνει, εθνικής σημασίας προσπάθεια για να ανακοπεί αυτό το τεράστιο κύμα φυγής νέων επιστημόνων, του πιο δυναμικού κομματιού της ελληνικής κοινωνίας, του πιο κρίσιμου κομματιού της ελληνικής κοινωνίας για την ανασυγκρότηση.
Η πρόκληση για το μέλλον της έρευνας και της τεχνολογίας θα πρέπει να περάσει από τη δημόσια χρηματοδότηση, τον ρυθμιστικό ρόλο του κράτους και την αξιοποίηση στο μέγιστο βαθμό του εγχώριου τεχνολογικού και ερευνητικού δυναμικού.
Χρειάζεται, λοιπόν, σχεδιασμός ενός εθνικού προγράμματος στήριξης και ανάπτυξης της βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας, χρειάζεται αύξηση των εθνικών κονδυλίων για την έρευνα με σκοπό σταδιακά να προσελκύσει τον κοινοτικό μέσο όρο ως ποσοστό του ΑΕΠ. Χρειάζεται υποστήριξη του δημόσιου και ακαδημαϊκού χαρακτήρα της έρευνας και των ερευνητικών κέντρων. Εμείς πιστεύουμε ότι χρειάζεται, όχι μόνο για λόγους συμβολικούς, αλλά και ουσιαστικούς.
Μου έλεγαν πριν από λίγο ότι για να επικοινωνήσουν με την πολιτική ηγεσία, με την κυβέρνηση, θα πρέπει να κάνουν αίτηση με χαρτόσημο και αν… δεήσει κανείς να απαντήσει. Γιατί ο καλύτερος τρόπος να αποφύγει κανείς να ασχοληθεί με ένα θέμα είναι να μην δώσει απάντηση στα αιτήματα που γίνονται από την πλευρά αυτών που ασκούν το αίτημα.
Εμείς, λοιπόν, πιστεύουμε ότι πρέπει να δημιουργηθεί Υπουργείο Έρευνας και Τεχνολογίας. Όχι μόνο για συμβολικούς λόγους. Αλλά γιατί πρέπει στη χώρα μας να σχεδιάσουμε το πώς η έρευνα και η τεχνολογία θα αναπτυχθεί προκειμένου να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις της παραγωγικής ανασυγκρότησης.
Υπάρχουν πράγματι τομείς της ελληνικής οικονομίας οι οποίοι θα μπορούσαν πράγματι να είναι ανταγωνιστικοί. Είτε αυτός ο τομέας είναι αυτό που εμείς ονομάζουμε διατροφικό σύμπλεγμα, δηλαδή η αγροτοκτηνοτροφική οικονομία, είτε είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, είτε είναι ο τομέας του φαρμάκου. Εκεί δεν θα είμαστε ανταγωνιστικοί, αλλά πρέπει να έχουμε επάρκεια.
Υπάρχουν τομείς που έχουμε αυτή τη στιγμή ανάγκη από πρωτογενή και βασική έρευνα η οποία μπορεί να γίνει εφαρμοσμένη για να καλύψει βασικές ανάγκες της ελληνικής οικονομίας. Αυτό πρέπει να γίνει με έναν σχεδιασμό. Και δεν μπορεί αυτή η προοπτική να αφήνεται στην πρωτοβουλία του κάθε υπουργού ή του κάθε πολιτευτή. Υπάρχουν πολύ ωραίες ιδέες. Τις ακούσαμε και εδώ. Ιδέες για το πώς θα μπορούσε το Ερευνητικό Κέντρο του Δημόκριτου να αποτελέσει κορμό ενός τεχνολογικού πάρκου. Το ζήτημα είναι αυτές οι ιδέες να ενταχθούν σε ένα συνολικό σχεδιασμό που θα μπορέσει να ανταποκριθεί στις πραγματικές ανάγκες της οικονομίας και της κοινωνίας.
Γι’ αυτό, λοιπόν, εμείς πιστεύουμε ότι πρέπει να δημιουργηθεί υπουργείο Έρευνας και Τεχνολογίας ώστε να ενισχυθούν οι προσπάθειες για τη διεκδίκηση μιας αξιοπρεπούς θέσης της χώρας στην κοινωνία της γνώσης.
Πιστεύουμε, επίσης, ότι πρέπει να δημιουργηθεί αυτό που ονομάζουμε ενιαίος χώρος έρευνας και εκπαίδευσης. Να προωθηθεί η ισότιμη διασύνδεση των ΑΕΙ και των ΤΕΙ με τα ερευνητικά κέντρα, ώστε να αξιοποιηθούν με τον βέλτιστο τρόπο το ερευνητικό προσωπικό και οι υποδομές ως βασικός μοχλός ανάπτυξης της χώρας. Ερευνητικά κέντρα που να λειτουργούν προς όφελος της κοινωνίας με εγγυημένους τους μισθούς και τις λειτουργικές δαπάνες από τον τακτικό προϋπολογισμό.
Απαιτείται η υποστήριξη όλου αυτού του ανθρώπινου δυναμικού. Υποστήριξη και αναβάθμιση του ερευνητή ως δημόσιου λειτουργού. Υποστήριξη του τεχνικού αλλά και του διοικητικού προσωπικού των ερευνητικών κέντρων που έχει υψηλή εξειδίκευση και είναι απαραίτητο για την ομαλή υλοποίηση των ερευνητικών προγραμμάτων.