Του Νίκου ΚοτζιάΥπάρχει κρίση και τα προτεινόμενα μέτρα σε βάρος των μισθωτών είναι μονόδρομος. Η αναγκαιότητα οποιουδήποτε μέτρου που αφορά τη μισθωτή εργασία, προκύπτει από το αυταπόδεικτο γεγονός ότι η χώρα βιώνει μια από τις χειρότερες κρίσεις, αν όχι την χειρότερη μετά τον εμφύλιο.Ναι! Πράγματι υπάρχει κρίση. Μια κρίση που διασυνδέει τα ελληνικά μακρόχρονα διαρθρωτικά προβλήματα με την οικονομική πολιτική των τελευταίων έξη ετών στα πλαίσια της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης.
Το πρόβλημα έγκειται στην παρουσίαση των μονόπλευρων οικονομικών μέτρων λιτότητας ως φυσικής αναγκαιότητας που απορρέει από την πραγματικά υπάρχουσα κρίση. Όμως, στην πραγματικότητα ενώ η κρίση κάνει σειρά μέτρων αναγκαίων, δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις και αυτά τα μέτρα πρέπει να αφορούν μόνο τους μισθωτούς...
Όποιος γνωρίζει έστω και λίγη ιστορία, καθώς και τη σημερινή παγκόσμια πραγματικότητα, γνωρίζει ότι η κρίση μπορεί να αντιμετωπιστεί με διαφορετικές πολιτικές. Η κάθε φορά επιλογή είναι προϊόν επιλογής των πολιτικών και όχι αποτέλεσμα κάποιου φυσικού, θεϊκού νόμου ως προς την κρίση. Πιο συγκεκριμένα:
Οι εμπειρίες στον σημερινό κόσμο διαφέρουν
Καμιά χώρα στον κόσμο δεν ακολούθησε τις δικές μας επιλογές προκειμένου να εξέλθει από την κρίση. Η Λ.Δ. της Κίνας που τα κατάφερε καλύτερα από όλους, ο ρυθμός ανάπτυξής της τρέχει με 10,8% τη στιγμή που γράφεται το παρόν κείμενο, στηρίχθηκε στην ανάπτυξη της εσωτερικής αγοράς και σε ένα μεγάλο πακέτο κρατικών επενδύσεων.
Η Ινδία που είναι η χώρα με τον δεύτερο μεγαλύτερο ρυθμό ανάπτυξης στην περίοδο της κρίσης (7 με 8% για τα τέλη του 2009) στηρίχθηκε στις επενδύσεις της στις νέες τεχνολογίες, ιδιαίτερα στον τομέα των υπηρεσιών, στα καλά πολυτεχνεία, καθώς και στο ισχυρό δημόσιο τομέα της, παρόλο που η παραγωγικότητα του τελευταίου είναι σχετικά χαμηλή.
Η τρίτη σε ρυθμούς ανάπτυξης χώρα τα τελευταία έτη (σχεδόν 6%) είναι η Βραζιλία. Για την ανάπτυξή της στηρίχθηκε στη δημιουργία επιχειρήσεων πρωταθλητών με διεθνή εμβέλεια στον τομέα των γεωργικών προϊόντων (από σόγια και κρέας μέχρι εθαιλόνη). Στην πολύ καλή έρευνα στον αγροτικό τομέα και σε εκείνον της εξόρυξης ορυκτού πλούτου. Στις εξαγωγές πρώτων υλών (από σίδηρο μέχρι και πετρέλαιο). Διαθέτει δε, ένα σχετικά ισχυρό κράτος που έχει δυνατότητες να ελέγχει τις περισσότερες από τις μεγάλες και υπό συνεχή ανάπτυξη πολυεθνικές της Βραζιλίας.
Η τέταρτη χώρα με τους μεγαλύτερους ρυθμούς ανάπτυξης είναι σήμερα οι ΗΠΑ, σχεδόν 5% με το τέλος του χρόνου. Στο στομάχι του παγκόσμιου καπιταλισμού, πάρθηκαν μέτρα κρατικών ενισχύσεων της ζήτησης και των προβληματικών εταιρειών, ενώ αντιμετωπίστηκαν με αυστηρότητα οι τράπεζες. Με άλλα λόγια οι χώρες που τα κατάφεραν καλύτερα από όλες τις άλλες στον σημερινό κόσμο στήριξαν την ανάπτυξή τους, εν μέσω κρίσης, στην ισχυροποίηση του δημόσιου τομέα και στην υποστήριξη της λαϊκής κατανάλωσης και όχι σε μέτρα μονόπλευρα που κινδυνεύουν να οδηγήσουν σε ύφεση.
Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ και τις αναδυόμενες δυνάμεις του σημερινού κόσμου, η ΕΕ υπολείπεται κατά πολύ σε ρυθμούς ανάκαμψης (από μηδενική ανάπτυξη μέχρι το πολύ ένα – ενάμιση της εκατό). Αυτή η καθυστέρηση επανάκαμψης σημαίνει νέα υποχώρηση στη διεθνή της θέση έναντι των ΗΠΑ και των υπό αναδυομένων οικονομιών. Πρόκειται για πραγματικό πρόβλημα το οποίο συνεχώς μεγαλώνει, διότι οι ισχυροί στην Ευρώπη δεν θέλουν να αντιμετωπίσουν την βαθύτερη αιτία που προκαλεί δυσκολίες στην ΕΕ προκειμένου να εξέλθει από την κρίση. Δεν θέλουν να παραδεχτούν ότι η ΕΕ είναι το μόνο κέντρο στον σύγχρονο κόσμο στο οποίο εξακολουθεί να κυριαρχεί ένας ακραίος αντικρατισμός και μια σαφή υπόκλιση στα νεοφιλελεύθερα δόγματα, στο χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο καθώς και στις τράπεζες.
Τρεις ανακατανομές
Στη διάρκεια της κρίσης υπήρξε μια τριπλή ανακατανομή εισοδημάτων και πλούτου. Η πρώτη έγινε από τη Δύση προς την Ανατολή. Μια ανακατανομή που βρίσκεται «καθοδόν» εδώ και περίπου μια δεκαετία. Ταυτόχρονα δε, υπήρξε μια δεύτερη ανακατανομή. Αυτή εξελίχθηκε υπέρ των ισχυρών δυνάμεων στο εσωτερικό της Δύσης σε βάρος των λιγότερο ισχυρών κρατών. Ειδικότερα εντός της ΕΕ η ανακατανομή αυτή ωφέλησε τη Γερμανία και πραγματώθηκε σε βάρος του ευρωπαϊκού νότου.
Αλλά και στο εσωτερικό της Ελλάδας υπήρξε μια μεγάλη ανακατανομή την τελευταία δεκαετία, η τρίτη, υπέρ ορισμένων μερίδων ιδιοκτητών πλούτου, σε βάρος της μισθωτής εργασίας και μικρών επιχειρήσεων.
Σε αυτά τα πλαίσια ανακατανομών, η κρίση επιταχύνθηκε εξαιτίας του χρηματοπιστωτικού συστήματος και των μεγάλων κερδών του. Επιταχύνθηκε, επίσης, από την υποχώρηση της παραγωγικότητας σε Δύση και ιδιαίτερα στην ΕΕ. Από την υποχώρηση των θέσεων κρατών όπως είναι η Ελλάδα στο εσωτερικό της ΕΕ.
Η κρίση με άλλα λόγια δεν είναι προϊόν των επιδομάτων των δημόσιων υπαλλήλων ή των (ανύπαρκτων) μεγάλων αυξήσεων στον ιδιωτικό τομέα
Είναι προϊόν της υποχώρησης της ανταγωνιστικότητας στη χώρα και της παρουσίας ισχυρών καρτέλ.
Της κακής κατάστασης της παιδείας.
Των τεράστιων ελλειμμάτων στον τομέα της έρευνας που είναι ανύπαρκτη στον ιδιωτικό χώρο.
Των σπαταλών στον τομέα της υγείας.
Της ανυπαρξίας δημιουργικότητας σε πολλούς κλάδους της οικονομίας αποτέλεσμα της ελλιπούς ποιότητας της ιδιωτικής πρωτοβουλίας.
Της μεγάλης παραοικονομίας καθώς και της φοροδιαφυγής και της φοροκλοπής.
Σε κάθε περίπτωση το συμπέρασμα είναι απλό: Η κρίση δεν οφείλεται στη μισθωτή εργασία και στους παραγωγικούς επιχειρηματίες, αλλά στα υπερκέρδη των αεριτζήδων και στην πλήρη κυριαρχία της λογικής του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου.
Με άλλα λόγια, Ναι, υπάρχει κρίση! Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να την πληρώσουν οι μισθωτοί και να μην ληφθούν μέτρα ενάντια σε εκείνους που μας οδήγησαν σε αυτή.
Το κόστος των συντάξεων και της φοροκλοπής
Ας μου επιτραπεί να αναφερθώ σε ένα παράδειγμα. Υποστηρίζεται ότι με την κατάσταση των ασφαλιστικών ταμείων δεν ήταν παρά φυσιολογικό να ληφθούν μέτρα επέκτασης των χρόνων εργασίας. Πράγματι δεν είναι δυνατό να εξέρχεται κανείς από την σφαίρα της εργασίας και να λαμβάνει σύνταξη σε ηλικία 40 ή 5ο ετών.
Είμαι απόλυτα σύμφωνος με όποιον υποστηρίζει κάτι τέτοιο. Αλλά πρέπει να σημειώσω ότι μεγάλο μέρος τέτοιων συντάξεων δόθηκαν από το δημόσιο σε τομείς που εκείνο ιδιωτικοποίησε και μάλιστα ενάντια στη θέληση των μισθωτών. Επρόκειτο, δηλαδή, για ένα κόστος της πολιτικής αποκρατικοποιήσεων με τρόπο φτηνό για τους ιδιώτες αγοραστές.
Υπάρχει, επιπλέον, ως προς το ασφαλιστικό ένα πολύ μεγαλύτερο κόστος από εκείνο των αποκρατικοποιήσεων. Πρόκειται για το σκάνδαλο με τα ομόλογα. Τα χρήματα που κάποιοι έβαλαν στην τσέπη τους δεν έχουν βρεθεί και δεν έχουν επιστραφεί. Προκειμένου οποιαδήποτε μεταρρύθμιση να αποπνέει αέρα δικαιότητας, θα πρέπει να βρεθούν αυτά τα χρήματα.
Με την ίδια λογική, υποστηρίζω ότι πράγματι οι φόροι στην Ελλάδα δεν είναι επαρκείς. Οφείλεται, όμως, αυτή η ανεπάρκεια στην μειωμένη φορολόγηση εισοδημάτων που δηλώνονται από τους μισθωτούς, ή στη μη φορολόγηση εισοδημάτων εκείνων που φοροδιαφεύγουν και φοροκλέπτουν; Επί παραδείγματι, η ανακοίνωση της κυβέρνησης ότι θα αυξήσει τις τιμές στα παράγωγα πετρελαίου και θα τα φορολογήσει έγινε πριν την ώρα της. Ελπίζω από λάθος και όχι λόγο σκοπιμότητας κάποιων. Η πρόωρη ανακοίνωση του μέτρου, έδωσε τη δυνατότητα σε κάποιους ισχυρούς επιχειρηματίες να αποθηκεύσουν πρωτοφανή ποσότητες πετρελαίων και βενζίνης που τις αγόρασαν με παλαιότερες τιμές προκειμένου να τις πουλήσουν αργότερα στις προαναγγελθείσες υψηλότερες!
Γενικότερα, τέλος, δεν ευθύνεται κανείς από το γεγονός ότι η Ελλάδα εν μέσω κρίσης έχει σε πολλά προϊόντα τις πιο ακριβές τιμές της Δυτικής Ευρώπης; Ότι παρά την κρίση η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα στην ΕΕ όπου περικόπτεται το εισόδημα των μισθωτών και ταυτόχρονα αυξάνουν οι τιμές; Για πιο λόγο η Κυβέρνηση όταν ανήγγειλε μέτρα λιτότητας για τους πολλούς και μισθωτούς δεν ανήγγελλε ταυτόχρονα συγκεκριμένα μέτρα, όχι προθέσεις, ενάντια στους αποκρύβοντας εισόδημα, ενάντια στα καρτέλ, ενάντια στα μονοπώλια της αγοράς;
Όσο δεν πράττει σε μια τέτοια κατεύθυνση ας μην παραξενεύεται ότι πολλοί μισθωτοί θα αντιλαμβάνονται την πολιτική της ως πολιτική μονόπλευρης λιτότητας.
Ναι η κρίση απαιτεί μέτρα, αλλά πριν από όλα σε βάρος όσων δεν έχουν πληρώσει ποτέ και τίποτα πέραν της σπατάλης που κάνουν κατά τη διάθεση παρανόμως αποκτηθέντος ή παρακρατηθέντος εισοδήματος.