Λεωνίδας Βατικιώτης.Tον κίνδυνο μιας παρατεταμένης παραγωγικής καθίζησης, μιας ύφεσης χωρίς προηγούμενο με δραματικές κοινωνικές επιπτώσεις αντιμετωπίζει η οικονομία αν εφαρμοστούν τα αντιλαϊκά μέτρα που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός με το διάγγελμα της προηγούμενης Δευτέρας.
Τα μέτρα που ανακοίνωσε ο Γ. Παπανδρέου (λίγες μέρες πριν ξεκινήσει για την Ινδία και μετά για το Παρίσι και το Στρασβούργο κι από ’κει –μετά από λίγες ώρες τράνζιτ στην Αθήνα– για τη Μόσχα) θα προκαλέσουν μια πρωτοφανή αναδιανομή του κοινωνικού πλούτου προς όφελος της αστικής τάξης, θα βαθύνουν τη φτώχεια για την εργαζόμενη πλειονότητα και θα εκτινάξουν την ανεργία σε ισπανικά επίπεδα, της τάξης του 20%. Το πάγωμα των μισθών, η αύξηση των φόρων και των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης συνιστούν μια θεραπεία - σοκ εφάμιλλη αυτών που επέβαλε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στην Ασία για να οδηγήσει τις πάλαι ποτέ τίγρεις στην αποσάρθρωση του παραγωγικού τους ιστού και την κοινωνική πλειοψηφία αυτών των χωρών στην εξαθλίωση. Το ίδιο θα συμβεί και στην Ελλάδα αν οι εργαζόμενοι δεν ανατρέψουν με τους αγώνες τους αυτή την πολιτική.
Τα μέτρα που εξήγγειλε ο Γ. Παπανδρέου μέσα σε ένα εμπόριο πατριωτισμού και ρεσιτάλ κινδυνολογίας, για να τσιμπήσει κι ο Γ. Καρατζαφέρης με τα 61 σπίτια στο πόθεν έσχες του –όσο κι αν φαίνεται παράδοξο– δεν πρόκειται να λύσουν το πρόβλημα των υψηλών δημοσιονομικών ελλειμμάτων (της διαφοράς δηλαδή μεταξύ κρατικών εσόδων και δαπανών) και του υπέρογκου δημόσιου χρέους (που συνάπτει το Δημόσιο για να καλύψει τις χρηματοδοτικές του ανάγκες). Μια ματιά να ρίξει κανείς στους παράγοντες που καθόρισαν το έλλειμμα, όπως παρουσιάζονται στο Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης, στην πρώτη θέση και με διαφορά, συνεισφέροντας τις 6 ποσοστιαίες μονάδες από τις 10,7 του ελλείμματος του 2009, είναι τα έσοδα – κι όχι οι δαπάνες που συνήθως χαρακτηρίζονται υπαίτιες.
Η υστέρηση των εσόδων, που οδήγησε στην εκτίναξη του ελλείμματος, ήταν με έμμεσο και άμεσο τρόπο αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης. Οι υποχρεώσεις αντιθέτως των νοσοκομείων – από την πλευρά των δαπανών, που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν έξοδα κοινωνικής πολιτικής, ήταν μόλις 0,9%, Ούτε δηλαδή στο 10% του ελλείμματος δεν συνέβαλαν.
Η πρώτη διαπίστωση λοιπόν είναι πως κατά βάση, το δημοσιονομικό έλλειμμα δεν είναι πρόβλημα δαπανών, δεν είναι πρόβλημα δηλαδή του «σπάταλου κράτους» ή των γενναίων παροχών που απολαμβάνουν οι εργαζόμενοι, αλλά ανεπαρκών εσόδων. Η δεύτερη διαπίστωση για το δυναμικό παράγοντα που κινεί την καπιταλιστική οικονομία στην Ελλάδα περιγράφεται πάλι στο Πρόγραμμα Σταθερότητας κι αφορά στις αιτίες για την μείωση του ΑΕΠ κατά 1,2% το 2009: «Η μείωση του προϊόντος οφείλεται ως επί το πλείστον στη αρνητική συμβολή κατά 6,1 μονάδες της ως πρόσφατα δυναμικής εγχώριας ζήτησης». Τα δύο τελευταία μαζί μας δίνουν το εξής αντίδοτο στην κρίση: Αυξάνεται η εγχώρια ζήτηση για να αυξηθεί το προϊόν, αυτό να αυξήσει τα δημόσια έσοδα κι αυτά με τη σειρά τους να μειώσουν το δημοσιονομικό έλλειμμα, που θα πάψει πλέον να πυροδοτεί την αύξηση του δημόσιου χρέους και τη λύσσα των Βρυξελλών. Αντί αυτής της προφανούς, παρότι μηχανικής λύσης, το ΠΑΣΟΚ με τη σύμφωνη γνώμη της ΕΕ και των βιομηχάνων τι προτείνει; Κάθετη μείωση μισθών - ημερομισθίων και εγχώριας ζήτησης, που πλέον δεν θα μπορεί να τροφοδοτηθεί ούτε με δανεικά όπως συνέβαινε την προηγούμενη δεκαπενταετία με τη φρενήρη πιστωτική επέκταση! Μα αυτό θα την «κάψει» την οικονομία! Θα φέρει μαζί με φτώχεια, ανεργία και χιλιάδες άστεγους, χρόνια και παρατεταμένη ύφεση, «λουκέτα» και «κανόνια»! Τις πιο ζοφερές προοπτικές υπογραμμίζει κι η τελευταία έρευνα του ΙΟΒΕ, βάση της οποίας το 2009 παρατηρήθηκε μείωση των βιομηχανικών επενδύσεων κατά 45% σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο. Πρόκειται για μείωση που όσο κι αν αντιστραφεί τα επόμενα χρόνια θα ρίχνει βαριά τη σκιά της στη βιομηχανική παραγωγή και τις θέσεις εργασίας για την επόμενη πενταετία.
Αυτό προφανώς το συνειδητοποιεί κι η κυβέρνηση, η οποία είναι ηλίου φαεινότερο ότι στην πράξη ασπάζεται το «φετιχισμό του ελλείμματος» που αποδοκίμαζε ο Στίγκλιτς στο συνέδριο του Εκόνομιστ και επιλέγει μια γραμμή βίαιης αναδιάρθρωσης, ανάλογης του γραμμής του Μητσοτάκη την περίοδο ’90-’93, με δύο ζητούμενα: Υπό την επίκληση της δημοσιονομικής κρίσης και των έξωθεν πιέσεων για εξορθολογισμό των δημόσιων οικονομικών μια αναδιάταξη του επιχειρηματικού χάρτη, προς όφελος του μεγάλου εγχώριου και διεθνούς κεφαλαίου κι επίσης μια άνευ προηγουμένου μείωση του καθαρού εισοδήματος των εργαζομένων και συντριβή κατοχυρωμένων δικαιωμάτων τους, όπως τα ασφαλιστικά και τα φορολογικά.
Η κυβέρνηση επομένως δεν θέλει να μειώσει το έλλειμμα και το χρέος. Εκ του πονηρού τα επικαλείται σείοντάς τα εκφοβιστικά για να νομιμοποιήσει και να συγκαλύψει την αντιλαϊκή της επίθεση, παρουσιάζοντάς την ως εθνική ανάγκη.
Εξετάζοντας άλλωστε τις αιτίες που προκάλεσαν την έκρηξη του δημόσιου χρέους το αποτύπωμα της αστικής τάξης είναι ανεξίτηλο από την πρώτη στιγμή που το χρέος στην Ελλάδα πήρε απειλητικές διαστάσεις μέχρι σήμερα. Το δημοσιονομικό πρόβλημα δηλαδή το δημιούργησε το κεφάλαιο κι όχι η εργασία. Πιάνοντας πάλι το νήμα από την άκρη των δημόσιων εσόδων η τελευταία έκθεση του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας για το 2008, περιέγραφε με κάθε λεπτομέρεια τον… ένοχο: «Tα έσοδα από τη φορολογία εισοδήματος νομικών προσώπων μειώθηκαν κατά 10% έναντι του προηγούμενου έτους και υστέρησαν κατά 13,9% σε σχέση με το στόχο του προϋπολογισμού, παρά τη σημαντική αύξηση των κερδών το 2007 κατά 26%.
Η εξέλιξη αυτή οφείλεται στη μείωση του φορολογικού συντελεστή κατά 13,8% (από 29% σε 25%) για τα κέρδη του 2007»! Τα έσοδα λοιπόν υστερούν, προκαλώντας έλλειμμα, λόγω της κρίσης που περιορίζει την οικονομική δραστηριότητα κι επομένως τους αναλογούντες φόρους κι επίσης λόγω των μειωμένων συντελεστών φορολόγησης του κεφαλαίου.
Παράγοντας που για μια ακόμη φορά έμεινε στο απυρόβλητο από τις ανακοινώσεις του Γ. Παπανδρέου, ο οποίος αντί να αυξήσει τους συντελεστές φορολόγησης των επιχειρήσεων προτίμησε να αυξήσει τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης των εργαζομένων, επικαλούμενος την αύξηση του προσδόκιμου όρου ζωής – λες κι όλοι οι άνθρωποι μπορούν να κάνουν τη ζωή που κάνει ο ίδιος κι ο συνοδοιπόρος του Καρατζαφέρης.
Τη μερίδα του λέοντος επίσης για την άνοδο του ελλείμματος και του χρέους έχει και το διεθνές κεφάλαιο που απαιτεί εδώ και τώρα και με κάθε κόστος την τιθάσευσή τους. Η διεθνής κερδοσκοπία με άλλα λόγια με το ένα χέρι θησαυρίζει από τα δάνεια που έχει δώσει και συνεχίζει να δίνει σε κάθε αστικό κράτος, υποσκάπτοντας κάθε δυνατότητα να ξεφύγει από αυτό το φαύλο κύκλο, και το άλλο χέρι το χρησιμοποιεί για να διδάσκει τη δημοσιονομική πειθαρχία και να απειλεί θεούς και δαίμονες.
Αρκεί η παράθεση ορισμένων μεγεθών από τον κρατικό προϋπολογισμό του τρέχοντος έτους για να φανεί πόσο επωφελής είναι η «βιομηχανία του χρέους»: Το συνολικό δημοσιονομικό έλλειμμα για παράδειγμα ανέρχεται σε 22,5 δισ. ευρώ, αντιστοιχώντας στο 9,2% του ΑΕΠ. Για τόκους μόνο οι τοκογλύφοι της διεθνούς κερδοσκοπίας θα πάρουν φέτος από τον κρατικό προϋπολογισμό και τους φορολογούμενους 13 δισ. ευρώ (ποσό που ισοδυναμεί σχεδόν με τους μισθούς των εργαζομένων στην κεντρική διοίκηση). Δηλαδή σχεδόν το 60% του ελλείμματος προέρχεται από τους τόκους που πληρώνουμε για να εξυπηρετήσουμε δάνεια που έχουν δοθεί εδώ και δεκαετίες. Για χρεολύσια δε φέτος θα δοθούν 19,5 δισ. ευρώ ή το 87% του δημοσιονομικού ελλείμματος. Αν δηλαδή αποφάσιζε η σύγχρονη Ελλάδα να τιμήσει τον αρχαίο νομοθέτη Σόλωνα επαναφέροντας τη Σεισάχθεια, κι αρνούταν να πληρώσει τόκους και χρεολύσια, το έλλειμμα θα εξαφανιζόταν μονομιάς και στη θέση του θα είχαμε ένα πλεόνασμα ύψους 10 δισ. ευρώ, ικανό να χρηματοδοτήσει την πιο γενναιόδωρη και φιλολαϊκή πολιτική παροχών!
Ακούγεται εξωπραγματικό και ανεφάρμοστο. Μήπως όμως είναι μονόδρομος αν σκεφτούμε τι θυσίες απαιτούνται από δεκάδες εκατομμύρια εργαζόμενους στην Ελλάδα, την Πορτογαλία, την Ισπανία, την Ιρλανδία, την Αγγλία και αλλού προκειμένου να περιοριστούν χρέη και ελλείμματα – δηλαδή να θησαυρίσει μια χούφτα τοκογλύφων;