Λίγες μέρες πριν αρχίσει η σύνοδος της Κοπεγχάγης, ο κορυφαίος Αμερικανός περιβαλλοντολόγος Τζαίημς Χάνσεν (διευθυντής ερευνών ινστιτούτου NASA, περιβαλλοντικός γκουρού του Αμερικάνικου Κογκρέσου) δήλωσε αφοπλιστικά πως θα ήταν προτιμότερο η σύνοδος να μην γίνει, αν ήταν αυτό να κάνει τον κόσμο να πιστέψει ότι κινούμαστε προς μια θετική κατεύθυνση, ενώ συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Και αυτό είναι η πικρή αλήθεια. Γιατί αυτή τη στιγμή στη Δανία κάποιοι δεν πήγαν για τη σωτηρία της ζωής στον πλανήτη, αλλά για να κάνουν δουλειές δισεκατομμυρίων! Για να καταλάβουμε το τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή στην Κοπεγχάγη πρέπει να πάμε λίγο πίσω.Από το 2005 είναι γνωστό πως... τέθηκε σε εφαρμογή το πρωτόκολλο του Κυότο. Η συμφωνία δηλ. για μείωση των εκπομπών ρύπων κατά ............5%. Είναι επίσης γνωστό ότι οι 2 κύριοι ρυπαντές ΗΠΑ (4% του παγκόσμιου πληθυσμού, 25% της ρύπανσης!!) και Κίνα δεν το υπέγραψαν καν. Αυτό όμως που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό είναι ο τρόπος που αποφασίστηκε τότε για να προχωρήσει πρακτικά και να λειτουργήσει η συμφωνία δίνοντας αποτελέσματα. Και ο τρόπος αυτός ήταν η δημιουργία αγοράς δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων. Η "Αγορά των τρελών" κατα την Le monde. Μην τα παρατάτε επειδή ακούγεται πολύπλοκο, γιατί έχει τρομερό ενδιαφέρον. Γιατί στόχος της "ρύθμισης" αυτής δεν ήταν η μείωση των ρύπων, αλλά αντίθετα η διατήρησή τους τουλάχιστον στα σημερινά επίπεδα!!!
Η αγορά αυτή λειτουργεί κάπως έτσι με απλά λόγια.
1. Αποφασίζονται ανώτατα όρια εκπομπών ρύπων για επιχειρήσεις και κράτη.
2. Εκδίδονται δικαιώματα εκπομπών ρύπων που αγοράζονται και πουλιούνται μεταξύ των εμπλεκομένων (και όχι μόνο). Όποιοι βρίσκονται κάτω από το όριο πουλάνε τα περισσευούμενα δικαιώματα, ενώ όσοι ξεπερνούν το όριο, αγοράζουν δικαιώματα και έτσι αποφεύγουν το πρόστιμο το οποίο είναι περίπου 3-4 φορές μεγαλύτερο.
3. Τα κέρδη της αγοράς αυτής τροφοδοτούν την πράσινη ανάπτυξη.
Είναι ένας τρόπος που μοιάζει με την δική μας μεταφορά συντελεστή. Από την πρώτη στιγμή έγινε φανερό πως υπήρχαν μεγάλα προβλήματα. Π.χ. Επιχειρήσεις μείωσαν τη δραστηριότητά τους και στήριξαν την ύπαρξή τους στην πώληση δικαιωμάτων (τίποτα το πράσινο δηλαδή). Η ο τρόπος που δόθηκαν τα δικαιώματα σε επιχειρήσεις και κράτη και η ρύθμιση των ορίων για τον καθένα ήταν ένα τοπίο πολύ θολό. Η τι νόημα έχει στην τελική, να μειώνει κάποιος τους ρύπους του, για να δίνει το δικαίωμα σε κάποιον άλλο να ρυπαίνει και να κερδίζει κιόλας;
Έχει και παραέχει όμως και θα δούμε γιατί. Είναι φανερό οτι σε ένα σύστημα σαν αυτό που βιώνουμε όπου η διαφθορά δίνει και παίρνει, ο έλεγχος των ρύπων μόνο ειλικρινής δεν μπορεί να είναι, ιδιαίτερα όταν το κίνητρο όλων, πράσινων η μη είναι το χρήμα από την αγοραπωλησία δικαιωμάτων. Πέρα από αυτό όμως οι ίδιοι οι νόμοι της αγοράς, το μόνο που καταφέρνουν, είναι να επαναφέρουν το όριο των ρύπων διαρκώς στα ψηλά του, αντί να το μειώνουν (αυτός άλλωστε είναι ο πραγματικός στόχος!). Κι αυτό γιατί αν υποθέσουμε πως το σύστημα λειτουργεί και οι ρύποι μειώνονται, μπαίνουν προς πώληση στο σύστημα περισσότερα δικαιώματα και άρα η τιμή τους πέφτει (ακολουθούν την πτώση της τιμής των προϊόντων άνθρακα σύμφωνα με το νόμο της προσφοράς και ζήτησης). Όποιος λοιπόν είναι πωλητής κερδίζει λιγότερα χρήματα για πράσινες επενδύσεις, και όποιος αγοράζει ξοδεύει λιγότερα και άρα μπορεί να ρυπαίνει περισσότερο με τα ίδια λεφτά. Άρα άνθρακες ο θησαυρός κυριολεκτικά.
Πάμε τώρα στο σπουδαιότερο. Η εμπλοκή των μεγάλων χρηματιστηριακών οίκων στην αγορά αυτή μέσω έκδοσης συμβολαίων παραγώγων σχετικών με τους ρύπους είναι η ταφόπλακα του εγχειρήματος και να γιατί. Οι χρηματιστηριακές αγορές παραγώγων έχουν δικούς τους νόμους, και οι τιμές διαμορφώνονται πέρα κι έξω από λογικές πραγματικής οικονομίας, με πρώτο και βασικό μπούσουλα την κερδοσκοπία. Επίσης η αγορά αυτή ως περιορισμένη σε όγκο, είναι πανεύκολα καθοδηγούμενη. Και αν οι J.P.Morgan, S&P, BoA, Citygroup και τα λοιπά τίμια αποβράσματα είχαν σαν σκοπό τους το καλό της ανθρωπότητας δεν θα ανησυχούσαμε. Όταν όμως είναι κερδοσκόποι που έχουν χαρτοφυλάκια γεμάτα πετρελαϊκές εταιρίες (που κάποτε είναι και κύριοι μέτοχοί τους ), τότε ποιος πιστεύει πως θα αφήσουν να πέσουν τα όρια ρύπων; Πράγμα που θα σήμαινε και δραματική πτώση των τιμών του πετρελαίου, και από εκεί τεράστια πιθανότητα αποπληθωρισμού (σε μια οικονομία που βασίζεται στο πετρέλαιο) που σημαίνει και βαθιά ύφεση; Το λέει ο ίδιος ο έγκυρος Αμερικανός περιβαλλοντολόγος Χάνσεν. Πως το σύστημα της αγοράς ρύπων "απλά επιτρέπει στους υπεύθυνους της ρύπανσης και στους χρηματιστές της Wall Street να γδάρουν τον κόσμο κερδίζοντας δισεκατομμύρια"!
Με όλα αυτά το τελικό ερώτημα είναι ένα. Υπάρχει κάποιος εκ των μεγάλων που να θέλει πραγματικά την μείωση των ρύπων; Θέλουν οι οικονομίες να σταματήσουν την κλιματική αλλαγή, η είναι απλά κόντρα στα συμφέροντά τους και θα κάνουν τα πάντα για να μείνουν τα πράγματα ως έχουν με κόστος την ίδια τη ζωή στον πλανήτη; Το γεγονός ότι στην πράξη κανένα αποτέλεσμα δεν είχαμε μέχρι σήμερα στο θέμα της μείωσης των ρύπων κι έτσι Η ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΕΙΝΑΙ ΣΕ ΠΛΗΡΗ ΕΞΕΛΙΞΗ δίνει την απάντηση. Και δυστυχώς είτε μας αρέσει είτε όχι το δίλημμα μετά το "Σοσιαλισμός η βαρβαρότητα" γίνεται ολοφάνερα και δραματικά απλούστερο. Καπιταλισμός η Ζωή;
Υ.Γ. Ψάχνοντας στο διαδίκτυο τα άρθρα που αναφέρονται στην Κοπεγχάγη, είδα ότι σχεδόν όλοι δίνουν το βάρος στο όριο της μείωσης των ρύπων και στο να είναι η οποιαδήποτε συμφωνία νομικά δεσμευτική και όχι μια απλή πολιτική δέσμευση. Αυτό είναι σωστό, αλλά αν ο εγγυητής της εφαρμογής είναι η αγορά και οι οίκοι, τότε ότι και να αποφασιστεί θα είναι εντελώς μάταιο.
Από Γιώργος Σαρρής