Πέντε τροποποιήσεις στο νόμο περί ευθύνης υπουργών επέρχονται με το νομοσχέδιο που έδωσε στη δημοσιότητα το βράδυ της Τετάρτης ο υπουργός Δικαιοσύνης Χάρης Καστανίδης. Ειδικότερα, όπως επισήμανε ο υπουργός Δικαιοσύνης, το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε το νομοσχέδιο, με το οποίο στο πλαίσιο των συνταγματικών επιταγών γίνονται διορθωτικές παρεμβάσεις στο νόμο 3126/2001 περί ευθύνης υπουργών, έτσι ώστε να εξαλειφθούν ανεπίτρεπτες διακρίσεις υπέρ των υπουργών οι οποίες δεν επιβάλλονται από το Σύνταγμα. Να σημειωθεί ότι για την ριζική αλλαγή του νόμου περί ευθύνης των υπουργών απαιτείται συνταγματική αναθεώρηση.Ο κ. Καστανίδης τόνισε ότι το ΠΑΣΟΚ έχει δεσμευτεί να προτείνει την τροποποίηση του άρθρου 86 του Συντάγματος, αμέσως μόλις αυτό είναι εφικτό, προκειμένου να διευκολυνθεί η άσκηση ποινικών διώξεων σε βάρος επίορκων υπουργών και υφυπουργών, οι οποίοι ζημιώνουν το κράτος καταχρώμενοι της εμπιστοσύνης των πολιτών.
Ακόμη, ο υπουργός Δικαιοσύνης επισήμανε ότι με τη νομοθετική αυτή πρωτοβουλία της, η κυβέρνηση απαντά στην εύλογη απαίτηση των πολιτών να καταστεί αποτελεσματική η διερεύνηση πιθανών ποινικών ευθυνών κυβερνητικών στελεχών σε υποθέσεις δημοσίου ενδιαφέροντος.
Παράλληλα, ο κ. Καστανίδης υπογράμμισε ότι «διαχρονικά, το πρόβλημα είναι όχι αν μια κυβέρνηση φτιάξει ένα νομοθετικό πλαίσιο, αλλά εάν μια κυβέρνηση το εφαρμόσει». Και προσέθεσε: «Το θέμα με την κυβέρνηση Καραμανλή ήταν όχι το νομοθετικό πλαίσιο, αλλά η απόλυτη απόφασή της να μην εφαρμόσει το νόμο περί ευθύνης υπουργών. Κι ένας μέτριος νόμος στα χέρια μιας κυβέρνησης που έχει αποφασίσει να επιβάλει την κάθαρση σημαίνει πολλά».
Δεν παρέλειψε ο κ. Καστανίδης να επισημάνει ότι η κυβέρνηση σέβεται την υποχρέωση να αποκαταστήσει τις σχέσεις εμπιστοσύνης πολιτικών και πολιτών. «Θέλω να γνωρίζουν οι έλληνες πολίτες», συνέχισε ο υπουργός Δικαιοσύνης, «ότι οι έλληνες πολιτικοί δεν είναι εξ ορισμού ούτε ανεύθυνοι, ούτε πρέπει να αντιμετωπίζονται ως παραβάτες».
Και κατέληξε λέγοντας ότι «αρνούμαστε την ισοπεδωτική λογική ότι όλοι είναι ίδιοι. Μεγάλο τμήμα του πολιτικού κόσμου έχει αίσθηση ευθύνης και καθήκοντος και όσοι παραβαίνουν το καθήκον πρέπει να οδηγούνται στον φυσικό τους δικαστή».
Οι πέντε αλλαγές
Οι αλλαγές που προτείνονται σο νόμο περί ευθύνη των υπουργών είναι εξής:
1. Κατάργηση όλων των εξαιρετικά σύντομων παραγραφών. Ειδικότερα, ο ισχύων νόμος 3126/2003 προβλέπει πενταετή παραγραφή για τα αδικήματα των υπουργών και υφυπουργών ακόμα και για τα κακουργήματα.
Με το σχέδιο νόμου η παραγραφή για αδικήματα υπουργών εξομοιώνονται με την παραγραφή που ισχύει για όλους τους πολίτες, δηλαδή πέντε χρόνια για τα πλημμελήματα και 15 για τα κακουργήματα. Ωστόσο πρέπει να επισημανθεί ότι δεν αλλάζει η προβλεπόμενη από το άρθρο 86 παράγραφος 2 Συντάγματος αποσβεστική προθεσμία.
Όπως έλεγαν συνταγματολόγοι για το ζήτημα του χρόνου παραγραφής των αδικημάτων των υπουργών και υφυπουργών με τις νέες νομοθετικές ρυθμίσεις διευρύνονται μεν τα όρια της παραγραφής, αλλά μέσα στο πλαίσιο των περιορισμών του ισχύοντος Συντάγματος.
2. Επιβολή περιοριστικών όρων. Με το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο απαγορεύεται η βίαιη προσαγωγή, σύλληψη, προσωρινή κράτηση και επιβολή περιοριστικών όρων σε βάρος υπουργών σε όλα τα στάδια της προδικασίας, ακόμη και στη περίπτωση παραπομπής στο Ειδικό Δικαστήριο.
Τώρα με το νομοσχέδιο μπορεί να επιβληθούν σε υπουργό περιοριστικοί όροι, όπως είναι η απαγόρευση εξόδου από τη χώρα, μετά την άσκηση ποινικής δίωξης από τη Βουλή. Για τη διάταξη αυτή έλαβε υπόψη του το υπουργείο Δικαιοσύνης ότι σε άλλες χώρες πολιτικά πρόσωπα διέφυγαν στο εξωτερικό.
3. Υποχρεωτική κατάσχεση οικονομικού οφέλους. Με διάταξη του νομοσχεδίου δίνεται η δυνατότητα στην Επιτροπή της Βουλής που διενεργεί προκαταρκτική εξέταση να διατάσσει υποχρεωτικά την κατάσχεση του οικονομικού οφέλους που συνεπάγεται η διερευνώμενη αξιόποινη πράξη. Το Δικαστικό Συμβούλιο έχει τη δυνατότητα στη συνέχεια να αποφασίσει για τη τύχη των κατασχεθέντων.
4. Δημιουργία Γνωμοδοτικού Συμβουλίου. Για πρώτη φορά προβλέπεται η δημιουργία τριμελούς Γνωμοδοτικού Συμβουλίου πριν από τη σύσταση της προανακριτικής Επιτροπής της Βουλής.
Το Γνωμοδοτικό αυτό Συμβούλιο θα αποτελείται από έναν αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου και δύο εισαγγελείς Εφετών και έχει ως έργο να προβεί στο νομικό έλεγχο των στοιχείων και την αξιολόγηση της ουσιαστικής βασιμότητάς τους και μετά να γνωμοδοτήσει εάν συντρέχει περίπτωση διερεύνησης πιθανής ποινικής ευθύνης υπουργού. Τα μέλη του Συμβουλίου αυτού θα κληρώνονται από τη Βουλή. Η γνωμοδότηση του εν λόγω Συμβουλίου θα παραδίδεται στον πρόεδρο της Βουλής και εν συνεχεία στους βουλευτές οι οποίοι, μετά από πρόταση 30 βουλευτών, θα αποφασίζει η Βουλή για τη σύσταση προανακριτικής επιτροπής.
Όπως αναφέρθηκε από τον κ. Καστανίδη ουσιαστικά πρόκειται για μια διαδικασία νομικής και ουσιαστικής επεξεργασίας των κατηγοριών, ώστε να παρέχονται περισσότερες εγγυήσεις για ορθή απόφαση σχετικά με την αναγκαιότητα σύστασης προανακριτικής επιτροπής. Στη συνέχεια προσέθεσε ο υπουργός Δικαιοσύνης ότι το Συμβούλιο το οποίο είναι μη πολιτικό όργανο θα ελέγχει τις ευθύνες των υπουργών και η γνωμοδότηση του θα βοηθάει τη Βουλή για να μην ασχολείται με υποθέσεις που δεν έχουν αντικείμενο.
5. Δέσμευση κάθε είδους λογαριασμών, τίτλων και χρηματοπιστωτικών προϊόντων. Αναλυτικότερα, μετά την άσκηση ποινικής δίωξης σε βάρος υπουργού ή υφυπουργού εάν υπάρχουν ακόμη και υπόνοιες σε βάρος του ελεγχόμενου, μπορεί με απόφαση του ανακριτή (και εφόσον η δίωξη αφορά κακουργηματική πράξη), να δεσμεύονται λογαριασμοί, μετοχές και κάθε είδους χρηματοπιστωτικό προϊόν.